Wie Santiago de Compostela niet kent, komt wellicht niet veel verder dan de associatie met overenthousiaste boomers die een wandelodyssee ondernemen en voor wie het Noord-Spaanse stadje de eindbestemming is.
Maar hoewel Santiago haar bestaan bijna exclusief te danken heeft aan de pelgrimindustrie, is er geen sprake van een suffe en dode toeristische bedoening. Binnen de grenzen van de oude stad alleen al – een volledig autovrije zone en tevens UNESCO werelderfgoed – tref je er een bruisend nachtleven aan en een gastronomisch aanbod waar je soms van achterover valt. Met andere woorden: een ideale omgeving om een vooruitstrevend muziekfestival met een nadruk op elektronica in te organiseren!
WOS Festival x SON Estrella Galicia: vier dagen, twaalf podia en eigenlijk niet heel veel meer artiesten dan podia. Al zijn die namen wél stuk voor stuk relevant en in sommige gevallen een live-zeldzaamheid. Soms is minder ook noodzakelijk om hedendaagse muziekprojecten goed uit de verf te laten komen. Moderne elektronische muziek is immers vaker wel dan niet een statisch gebeuren op het podium. Dus waarom niet gelijk een mooie zaal met een groot scherm en wat live-visuals van Pedro Maia kiezen?
De samenwerking tussen de Portugees en een terug-van-weggeweest Holy Other gebeurt exclusief voor WOS en is een losse avond waard. De Teatro Principal is goed gevuld en al gauw wordt duidelijk hoe speciaal en intens de visuals van Maia zijn. Helaas is de combinatie van zijn werk met dat van Holy Other eerder incongruent, waardoor de aandacht voor al dat fraaie visuele spul na verloop van tijd enigszins verslapt. Holy Other klinkt eerder gedateerd en mist enige spanning in zijn weinig geduldig opgebouwde set. Het ritme waarmee hij van nummers wisselt is immers vrij constant en het komt over als een ‘greatest hits’-concert dat evenwel nog steeds grotendeels teruggrijpt naar een geluid dat in de eerste helft van het vorige decennium interesse wekte. Nu dus alweer wat minder.
Pessimisme
Dag twee wordt geopend met een panel van makers, programmeurs en marketeers uit de Spaanse club- en festivalwereld. De grote vraag die hen wordt voorgelegd is hoe het in hemelsnaam verder moet nu de wereld steeds sneller afbrokkelt en we – ook de livesector niet – niets van de pandemie geleerd lijken te hebben. Het antwoord blijven panel en publiek ons schuldig. Pessimisme troef, al wordt de discussie op het scherpst van de snee gevoerd, wat best verfrissend is. Moeten we bijvoorbeeld niet de gangbare socialmediakanalen gewoon dumpen? Kun je alternatieve muziek promoten en níét antikapitalistisch zijn? Op die twee vragen kennen wij alvast de antwoorden.
Tegenover het hoofdkwartier van WOS waar het panelgesprek plaatsvindt treffen we een van de vele kerken die Santiago rijk is. De Igrexa de San Domingos de Bonaval wordt eenmalig gebruikt voor een set van Pan-American, ofte de man die Mount Eerie, Grouper en consorten voorafging met zijn muziek. Hij klinkt wat roestig en zijn vele slordigheidjes lijkt hij te willen compenseren met overdaad; de set duurt dus te lang. Ondanks die geringe consistentie klinkt zijn verstilde schoonheid als een ideaal ligconcert. Ware het niet dat we op oncomfortabele kerkstoelen zitten.
Trilfunctie
Het Teatro Principal is een charmant doch bescheiden theater. Een trilfunctie in de stoelen zoals in sommige moderne bioscopen verwacht je er dus niet meteen. Rafael Anton Irisarri compenseert die tekortkoming door liberaal met lage frequenties te strooien. Samen met de Hong Kongse beeldkunstenaar Florence To stelt hij het nieuwe werk ‘Ataarphonoak’ voor, een duistere kosmische tocht waar het publiek zich in kan verliezen. Middenin klinkt het wat rustiger om naar het einde toe ietwat voorspelbaar de volumeknop weer open te draaien, zij het op een verfijnde manier. Irisarri doet dat laatste een beetje zoals The Bug: subtiel maar nietsontziend. Als een pad in een traag opwarmende pot met water worden we gekookt in een volumebad afkomstig van de twee kanjers van versterkers op het podium. De dag nadien zou Irisarri tijdens een interview toegeven dat hij bang was dat de kroonluchter van de zaal het zou begeven. Na afloop klinkt ergens in het gebouw een alarm. Begrijpelijk.
Enkele shows vinden net buiten het centrum plaats, zoals ook van Rachika Nayar. Oftewel dé ontdekking van deze WOS. Met haar recente tweede album onder de arm lijkt Nayar te doen wat Holy Other niet meer kan en Evian Christ nooit helemaal bereikt heeft zonder schaamteloos terug te grijpen naar Sash! en consorten: schaamteloze emotronica maken die net zo commercieel als uitdagend klinkt. Bij vlagen klinkt het als een kruising van William Basinski en The Edge. De lichtshow is ook wat je verwacht: nul zicht, heel veel primaire kleuren en tijdens het slotstuk nog een salvo strobes.
Heropleving
Dag twee wordt afgesloten in de sala Malatesta, een discotheek in een arbeiderswijk. Dat aya een liveshow brengt en Azu Tiwaline Nicolas Jaar-gewijs trage beats eruit pompt en geen boodschap heeft aan drops en andere voorspelbare dingen, is het publiek volledig ontgaan. In Malatesta komen mensen grotendeels om uit te gaan, met vrienden te praten en als het even kan ook drugs te doen. Het zet meteen vraagtekens bij wat voor publiek WOS nou trekt, want ook op avond drie treffen we een praatgraag publiek aan en is ‘parels voor de zwijnen’ de rode draad in deze ervaring, dit keer in de mooie sala Capitol. Terug naar aya: ze laat het niet aan haar hart komen en brengt een gedurfde set die duidelijk is geëvolueerd sinds Rewire.
De miscast van Tiwaline wordt ook al snel evident, want haar slome techno met subtiele niet-westerse invloeden slaat nooit echt aan. Iets meer succes heeft gelegenheidsduo Rafael Anton Irisarri & Rachika Nayar een dag later. Zij kregen een halve dag de tijd om een samenwerking op poten te zetten als vervanging voor de op het laatste moment weggevallen Huerco S. Het resultaat is verdienstelijk maar logischerwijs zoekende en eindigt knap met een op diverse manieren bewerkte gitaarloop van Nayar en het kenmerkende Irisarri-volume. Rond de tijd dat ze klaar zijn, is het publiek ook alweer klaar om geen aandacht meer te besteden aan wat er op het podium gebeurt. Bij het optreden van Prison Religion kunnen we hen geen ongelijk geven. Net als alweer drie jaar geleden komt deze act neer op sonische chaos en wat geschreeuw. De vocalist brengt af en toe eigenhandig een moshpit op gang en doet dat nog eens aan het einde van de set die zou volgen.
Zijnde: een Blackhaine die op het eerste gehoor niet veel beter lijkt te doen. Zo uniek klinkt zijn grime-op-de-rand-van-een-zenuwinzinking op plaat, zo beperkt is deze liveshow. Dat kwam tijdens Rewire toch een pak beter over, ook dankzij een goed publiek en geluid toen. Niet dat we verder te klagen hebben: op deze uitzondering na klinkt alles op WOS ronduit spectaculair. Dat het echter niet helemaal botert tussen ons en het WOS-nachtprogramma valt deels te verklaren door de overwegend lokale bezoekers die ook nog eens aparte tickets kunnen kopen voor zo’n clubavond. WOS begon enkele jaren geleden als een festival dat de clubcultuur van Santiago in de jaren 1990 wat nieuw leven moet inblazen. Toen was Santiago iets minder een toeristische trekpleister en vooral een belangrijker universiteitsstad dan ze vandaag is. Volgens de festivaldirecteur is dat overigens een ‘verloren strijd’, maar WOS tracht toch wat tegengewicht te bieden met een spannende programmering die op termijn ook meer internationale bezoekers moet trekken.
New Age
Op zaterdag komen we twee van de mooiste podia tegen die WOS rijk is. De lokale producer CRNDS draait en zingt ook af en toe live in het prachtige Parque de Bonaval, naast een klooster. CRNDS laat zich beïnvloeden door Galicische folk, iets wat voor het ongetrainde oor herkenbaar zal klinken als ‘een van die Keltische soorten muziek’. Galicië heeft daadwerkelijk een Keltische voorgeschiedenis en Santiago zou zelfs voor de ontdekking van het graf van de apostel een heidens bedevaartsoord zijn geweest.
Die onchristelijke sferen zorgen klaarblijkelijk ook voor inspiratie bij Carmen Villain en haar handlanger, die op het dak – met zicht op de kathedraal – van een museum mogen aantreden. De omslag die Villain heeft gemaakt sinds haar debuut ‘Sleeper’ blijft opmerkelijk. En nog steeds lijkt ze verder te willen evolueren, want waar haar laatste werk beslist in de ambient-hoek te zoeken valt, is de toevoeging van de fluitiste in feite wéér een artistieke draai. Een niet geheel geslaagde, want Villain klinkt zo een tikkeltje té new age.
Op zondag is Sofie Birch een beetje van hetzelfde bedje ziek, al is de Deense in combinatie met Nana Pi op sax stukken boeiender. De vele belletjes en soms bizarre juxtapositie van muzikale fragmenten – eens vocalen, dan weer vogelgeluiden uit de sax, af en toe droneklanken – vergeven we haar, want zo’n zondagavondset in de Igrexa da Universidade, met een perfecte lichtinval op het podium een impressionant barok altaarstuk als decor gaat er als zoete koek in.
Pijn
We waren na zoveel herwerkingen van ‘Fantas’ en een schijnbaar eindeloze tour een beetje Caterina Barbieri-moe voor aanvang van haar nieuwe set op WOS. De headlinerstatus die ze op dit soort festivals inmiddels heeft verkregen, wordt in de verf gezet door eenmalig een grote auditoriumzaal te gebruiken. Haar set zonder visuals is een schot in de roos. Barbieri is een veel betere live-artiest geworden, haar set een stuk technischer en onvoorspelbaarder. Ondanks haar beperkte muzikale register weet ze een klein uur te boeien en komt ze zelfs nog even terug voor een ongeplande toegift waarvoor Barbieri een indrukwekkend blik decibels opent.
Het zou evenwel nóg luider worden. Aho Ssan en KMRU hebben met het verrassende duo-album ‘Limen’ een werk gemaakt dat veel meer is dan de som der delen. Die omschrijving is een zwaar understatement als het gaat om hun livedebuut (!) in het Teatro Principal. Het klinkt als Roly Porter met een vleugje Ben Frost ten tijde van ‘AURORA’, maar dan op steroïden. De nadruk ligt op hoge frequenties en wie geen gehoorbescherming draagt, is eraan voor de moeite. Irisarri speelde een dag eerder vooral met bassen en gaf de aanwezigen in de zaal een niet onaangenaam bijeffect via de resonantie van het gebouw, maar het Frans-Keniaanse duo pijnigt simpelweg het gehoor van de bezoekers, al is daar een goede reden voor. Die intensiteit die nooit overstuur klinkt, is namelijk best uniek te noemen. We hebben het raden naar hoe ze het voor mekaar spelen, maar de twee halen zichtbaar plezier uit het opzoeken van zowel auditieve- als pijngrenzen. Het geheel wordt voorzien van knappe beelden over verval en de wraak van natuur en deze lijken ook enigszins het verhaal van de set te volgen. KMRU en Aho Ssan tekenen zonder meer voor het beste concert van deze WOS.
Uitbollen
Weetje: de naam van het festival – voluit Work On Sunday – is gebaseerd op wat de grootmoeder van de oprichter hem verweet dat hij als concertorganisator vaak op zondag moest werken: zoiets is namelijk een zonde in het katholieke Spanje. Zondag op WOS lijkt niet alleen een obligate link met die traditie. Men is er zich namelijk van bewust dat eender welke niet-lokale bezoeker een rondje of twee-drie om de kathedraal zal lopen. Of nog zo’n must: het barokke meesterwerk bewonderen vanuit het hoger gelegen Alameda-park. Voor dat en veel meer is er in vier dagen WOS eigenlijk al tijd zat. Het festival voelt dan ook als onthaasten, als een plek waar gastronomie, historisch dan wel religieus toerisme en vernieuwende muziek op een natuurlijke manier samenkomen, zonder enige nood aan kekke, veelal geforceerde concepten.
Een knus filmhuis annex linkse boekenwinkel projecteert een paar WOS-gerelateerde films, waaronder ‘A Symphony of Noise’, over een-beetje-van-alles-kunner Matthew Herbert. Dat gevoel blijft na het kijken van de weliswaar knappe docu van regisseur Enrique Sánchez Lansch enigszins hangen. Afsluiten doen we met Grand River, weer in de Teatro Principal, waar de WOS-ziel toch het meeste aanwezig lijkt. Ook hier zijn er echo’s van Roly Porter qua sfeer, niet in het minst geholpen door de live visuals van Marco Ciceri, die beelden gebruikt van een abstracte, vergane en misschien niet meer te redden wereld. Hun Gesamtkunstwerk ‘Fog’ is een mooie en ingetogen afsluiter van WOS, al is niet geheel duidelijk waarom voor deze werd gekozen. Ach ja, het blijft een uitboldag. Daaruit blijkt ook dat WOS nog groeimarge heeft, al is de concurrentie erg groot; alleen al door Semibreve Festival in het dichtbij gelegen Braga. Maar Santiago de Compostela blijft Santiago de Compostela, dát neemt niemand WOS Festival af.
Gezien: WOS Festival x SON Estrella Galicia, Santiago De Compostella, 8 – 11 september 2022