Dag twee van Summer Bummer opent met een drietal gelegenheidsformaties met muzikanten die de dag voordien gespeeld hebben, veelal volk uit Praed Orchestra!: niet alleen internationale kleppers maar ook, naar goede Oorstofgewoonte veel, doorgaans jonge, Belgen.
Het eerste gelegenheidskwintet: Elisabeth Klinck, Maurice Louca, Youmna Saba, Els Vandeweyer en een opgeknapte Ann Eysermans. De hektiek van Praed Orchestra! blijft achterwege en we krijgen een concert waarbij de spelers elkaar de ruimte gunnen en spaarzaam met de hen toebedeelde vrijheid omspringen. Een concert dat traag op gang komt ook, of waarbij alleszins de tijd niet lijkt te spelen. Louca grossierde voor de gelegenheid in kleine elektronische geluidjes, en speelt verfijnder, meer in de geest van zijn solowerk. Vandeweyer gaat aan de slag met kettingen en kralen en gebruikt een geplet drankblikje als resonator tussen haar vibrafoontoetsen. Gaandeweg, aangevuurd door kaduuke akkoorden uit Louca’s synth en de met een strijkstok dronende Saba, wordt de set iets feller.
Lichtpsychedelisch
Voor het derde gelegenheidscombo hebben Andreas Bral en Stan Maris beiden één hoek van het podium ingenomen, met daartussenin Sam Shalabi en Radwan Ghazi Moumneh. Shalabi tovert lichtpsychedelische geluiden uit zijn effectpedalen – toen we even onze ogen sloten, hoorden we Mickey Mouse uit Shalabi’s versterker komen, echt waar – en Moumneh haalt onorthodox kletterende geluiden uit zijn luit, die doen denken aan de werkwijze van Tashi Dorji, toen die gisteren zijn snaren ontspande. Wanneer Shalabi en Moumneh zich na een prachtig ingetogen moment rond een gedeconstrueerde riff van Mouneh, dreigen te verliezen in iets te uitgebreid gepiel, volstaat een blik tussen Bral en Maris om de improvisatie terug naar interessanter wateren te leiden. Moumneh spaarde zijn stem tot het einde, maar wat een mooi einde was dat. Zonder de autotune van gisteravond klinkt die fijne stem van de Canadees met Libanese roots nog indrukwekkender dan met het hele Praed Orchestra! er omheen.
Opblaashond
Guy Peters die met een opblaashond uit de coulissen komt gewandeld, hondenmens jaimie branch had er vast smakelijk om kunnen lachen. Voor u denkt dat Guy daar heel de tijd de sjarel aan het uithangen was: hij had ook een boekentip bij voor ons, en wel ‘What To Listen For in Music’, van Aaron Copland. Hij nodigde ons uit om betere luisteraars te worden, en kijk, daar was het kwartet Martin Küchen, Alan Bishop, Michael Zerang en Summer Bummer-veterane Hanne De Backer om ons daarbij te helpen. De set was een mooie illustratie van de diversiteit aan saxofonisten: Küchen die alle aanwezige saxattributen gebruikte om geluid mee te maken, De Backer die af en toe met een onverwachte uithaal de geest weer in de set blies en Bishop die regelmatig zijn instrument als verlengstuk van zijn zangstem gebruikte. En dan was er nog Michael Zerang, natuurlijk, die al die saxofonische ongein met prachtig getikte ritmes aan elkaar breide. De uitsmijter werd door Zerang geleid, en hij had niet meer dan een enkel belvormig cymbaal nodig om de andere drie een paar prachtige laatste minuten te ontlokken.
De Zweedse Christer Bothén was jarenlang de rechterhand van Don Cherry in diens Organic Music Society. Dat Bothéns vaste drummer Konrad Agnas wegens een ongeval met fysiek letsel niet kon deelnemen zou nog een aardige primeur opleveren, want er werd een mystery drummer aangekondigd. Maar Bothén opende dus in duo met Torbjörn Zetterberg en hakte er meteen speels in, met een spelletje rond een herhaalde melodie die op onvoorspelbare momenten werd onderbroken en hervat.
‘Laat me jullie voorstellen aan mijn vriend, die ik altijd ontmoet op fucking airports’, introduceert Bothén halverwege de show zijn drummer-voor-de-avond. Die mystery man was natuurlijk Hamid Drake. Op zich al een mooie verrassing, maar het feit dat Bothén en Drake jarenlang rondliepen met plannen om samen te werken, maar dat nooit ten uitvoer kwam wegens conflictueuze agenda’s (ook Neneh Cherry en Mats Gustafsson maakten deel uit van het plan) maakte het helemaal een unieke gebeurtenis. Samen speelden ze de tweede helft van een prachtige show, inclusief een bluesy pianoversie van Don Cherry’s ‘Desireless’ (uit ‘Relativity Suite’), met Bothén zelf aan de toetsen. Na de show gonsde het in de gangen: voor velen was dit een onverwacht hoogtepunt.
Liefdesverklaring
Op dag één spraken we op het parvis van het festival Bert Dockx (Flying Horseman, Dans Das, Ottla). Die liet weten dat hij enerzijds diep teleurgesteld was dat Ab Baars had moeten cancellen, maar ook hogelijk benieuwd naar wat Kaja Draksler en Terrie Ex er als duo van zouden brouwen omdat die twee – die hij allebei zeer hoog inschatte – van zulk een verschillende muzikale planeten komen.
Nadat Guy Peters in zijn introductie net iets te ver was gegaan in zijn liefdesverklaring aan Draksler, zouden we het te weten komen. In de openingsminuten grepen Ex en Draksler allebei naar de grote middelen en gingen ze maximaal. Wanneer de samenwerking dreigde dood te vallen, zocht Draksler zichtbaar naar een oplossing en die vond ze in vilten drumstokken waarmee ze de bassnaren in het binnenwerk van haar vleugelpiano te werk ging. Impasse doorbroken. Ex begreeo dat er iets aan de hand is en begon zijn gitaar percussief te lijf te gaan, wat Draksler de ruimte bood om naar haar toetsenbord terug te keren. Het was een mooie illustratie van het probleemoplossend denken waarvan Ex ook in zijn prachtige boek ‘Improvising’ getuigt.
Ex heeft altijd een uitgebreide trukendoos – de klassieker is met de kop van het instrument over de grond schuren: Ex’ gitaar is dan ook half onthoofd – maar vanavond zagen we ‘m toch dingen uit zijn mouw schudden die we hem nog nooit zagen doen. De schurende ‘straplocks’ leken ons alvast een nieuw geluid, dat Draksler ruimte gunde om te excelleren. Maar het strafste was dat Ex begot zijn gitaar trachtte te stemmen om zo te kunnen inpikken op een repetitieve passage in het hoogste register van Draksler. Oh, en tremelo is één van de eerste dingen die een beginnend gitarist leert, maar Terrie Ex besliste op het podium van De Studio om het nu eindelijk ook maar eens onder de knie te krijgen.
Topshow. Natùùrlijk passen Kaja Draksler en Terrie Ex op één podium.
Krachtstoten
Peter Brötzmann en Summer Bummer hebben een behoorlijk stuk gedeelde geschiedenis. Al in 2003, toen Koen Vandenhoudt nog programmeerde bij Zaal België, bracht hij Brötzmann in trio met William Parker en Hamid Drake naar Hasselt. Toen Parker en Drake later die avond gingen meespelen met DJ Spooky that Subliminal Kid, bleef Brötzmann naar verluidt brommend in de lekke backstage: zoveel onzin kon de man niet aan. Vandenhoudt heeft sindsdien nog vaak Brötzmann geprogrammeerd, maar nooit meer in combinatie met avantgardistische hiphop.
Later organiseerde Sound In Motion onder andere in 2016 een residency met Brötzmann en Paal Nilssen-Love in Het Zuiderpershuis, en het in 2020 op Dropa Disc uitgekomen ‘Front To Front’ was het verslag van het laatste dubbelconcert van Brötzmann en Fred Van Hove op Summer Bummer 2019.
Brötzmann heeft ondertussen ook al 81 jaar op de teller staan en na jaren rücksichtloss blazen, durft de motor al eens te sputteren. Heel even had het er zelfs naar uitgezien dat Brötzmann zich vanavond niet sterk genoeg voelde om te spelen en dat we dus een soloset van Hamid Drake zouden krijgen. Maar de genadeloze krachtstoten van Brötzmann werden ingeruild voor een bijna lyrisch klankenspel waarvoor Hamid Drake de perfecte ritmische basis creëerde. Het gaf Brötzmann geregeld de tijd om rustig een watertje te drinken en een nieuw instrument klaar te nemen tussen zijn uitbarstingen in.
Nu hoeft een ingetogen Brötzmann geen probleem te zijn. Meer dan ooit speelde de man het laatste decennium regelmatig iets ingetogener sets, zoals in 2017 op Summer Bummer, met Heather Leigh en de betreurde Toshinori Kondo, toen hij bij momenten zelfs ronduit lyrisch speelde.
Gelukkig had Brötzmann vanavond dus Hamid Drake aan zijn zijde – de twee gaan al tot het Die Like A Dog Quartet terug – en de liefde zou gans de set in dikke druppels van het podium druipen. De workaround bestond erin dat Drake één lange set speelde, waarin Brötzmann zijn momenten uitkoos om met het instrument van zijn keuze in te pikken – onder andere de (zilveren) klarinet, de tenor- en de altsax passeerden. Versta dat niet mis: Drake speelde geen lange solo met Brötzmann als decoratie. Drake was de beste versie van zichzelf die we ons voor de situatie konden inbeelden: hij speelde krachtig maar nooit patserig, imponerend en stevig uitpakkend, maar altijd attent om, wanneer de meester het riet van zijn volgende instrument had klaarstaan, mee te gaan in diens flow.
Het was een prachtig voorbeeld van het begrip ‘vriendendienst’, en de gedachte aan het feit dat Brötzmann eigenlijk hetzelfde had gedaan voor Fred Van Hove op hun laatste duoconcert op ditzelfde podium, drie jaar geleden, maakte de cirkel mooi rond.
Er was een prachtige passage waarbij Drake met de vingertoppen op de toms drumde en Brötzmann nog eens wild ging. Ook het moment waarop Drake een melodie begon te neurieën, zichzelf slechts begeleidend op een handtrom en Brötzmann rustig wachtte tot Drake daar klaar mee was, staat voor altijd in ons geheugen gegrift. De grote glimlach waarmee Drake bij het verlaten van het podium nog eens met de vinger naar Brötzmann wees sprak boekdelen.
De afsluitende concerten in de Rotonde zijn ondertussen een mooie Oorstoftraditie geworden. Zo herinneren we ons hoe we in 2019 bij het buitenkomen van het concert van Peter Brötzmann en Fred Van Hove, meteen de nacht ingetrokken werden door de blootvoetse ceremonie die Angel Bat Dawid, Hanne De Backer en Signe Emmeluth aan het opvoeren waren. Dit keer was het aan Praed Plus om die klus te klaren. Paed Conca en Raed Yassin schaarden daarvoor percussionist Khaled Yassine en rietblazers Martin Küchen, Christian Kobi en Hans Koch aan hun zijde, voor een zwaar dansbare set als Praed Plus, die op het moment van dit schrijven door ons hoofd zoemt.
Gezien: Summer Bummer Festival – 27 augustus 2022