In 2011 werd geschokt gereageerd toen de directeur van 013 tragisch bleek te zijn omgekomen door uitdroging in Joshua Tree National Park. Onvoorstelbaar in de 21ste eeuw, zo leek het. Iets soortgelijks dreigt ook de hoofdpersonages in ‘The Trace’ van de Amerikaanse schrijver, geoloog en woestijnkenner Forrest Gander te overkomen.
Nadat de stoppen bij hun zoon doorsloegen trekt een stel van middelbare leeftijd – historicus Dale en ceramiste Hoa – vanuit het bijna even hete Texaanse Marfa de Mexicaanse Chihuahua-woestijn in, in het voetspoor van Ambroce Bierce. Deze journalist-avonturier vertoefde er in 1914 tijdens de schermutselingen tussen Pancho Villas troepen en het Mexicaanse leger. Marfa is nu – met nauwelijks 2000 inwoners – een levendig cultureel centrum en belangrijk wegenknooppunt in de regio, waar Bierce misschien begraven ligt.
Op zoek echter naar de ware doodsoorzaak en begraafplaats van Bierce kruisen hun wegen al gauw allerlei ‘gespuis’: van slangen tot drugsdealers die de gescalpeerde huid van hun slachtoffers om een voetbal naaien. De psychopathie van ‘narco-state’ roept Gander mooi op door de poëtische beschrijving van deze gruwelijke scene. Heel precies en verrukkelijk zijn ook Ganders uitgesponnen observaties van de natuur en in het bijzonder van de geologie; de kleuren en texturen reflecteren de gemoedstoestand van Dale en Hoa. Aan de hand van perspectiefwisselingen en flash backs verweeft hij een huwelijk dat al aan scherven lag en de krankzinnige gebeurtenissen in het grensgebied. Ganders afrekening met de naïeve Amerikaanse universitaire middenklasse, blijft mild satirisch. Zoals Steven Soderbergh in ‘Traffic’ (2000) al duidelijk maakte: het van drugskartels vergeven Mexico is ‘no country for middle-class men’ op een romantische queeste.
The Trace maakt echter vooral nieuwsgierig naar Ambrose Bierce, auteur van ‘The Devil’s Dictionary’ (thedevilsdictionary.com). Daarin krijgen trefwoorden een nieuwe, satirische definitie, zoals de alomtegenwoordige slang – door Bierce gedefinieerd als ‘The grunt of the human hog with an audible memory’. Over Pancho Villa en Bierce schreef Carlos Fuentes al eerder het indringende ‘The Old Gringo’ (lees het boek, vergeet de film).
‘The Trace’ verschijnt pas begin november bij New Directions, gespecialiseerd in nieuwe en herontdekte avant-garde literatuur. De huidige hype is evenwel overdreven: geen great american novel boordevol mystiek en broeierigheid à la Cormac McCarthy. Daarvoor is de structuur te gekunsteld en ligt die te vaak overhoop met de taal en vorm, met soms wel erg droge overgangen. The Trace beklijft daarom vooral als een schitterende literaire evocatie van de genadeloze woestijn in het grensgebied tussen Amerika en Mexico.