Nu al één van de mooiste eerbetonen die het eeuwfeest van ‘Le sacre du printemps’ dit jaar ten deel zal vallen. ‘The Pyre’ van de Frans/Oostenrijkse theatermaakster Gisèle Vienne is een meesterwerk en het voorlopige hoogtepunt binnen haar oeuvre. Een psychedelisch zoenoffer aan de vluchtige, technologiegeile, moderne tijden waarin persoonlijke relaties maar al te snel in de knel raken. – Een recensie door Mark van de Voort
Vienne wist al voor reuring te zorgen met confronterende voorstellingen als de ‘Jerk’ waarin een psychopathische moordenaar als poppenspeler boete doet. Of haar ode aan de dood in het complexe ‘Kindertotenlieder’. Vaste partners in crime zijn voor ‘The Pyre’ ook weer van de partij: auteur Dennis Cooper, lichtontwerper Patrick Riou en de klankmagiërs van KTL (Stephen O’Malley en Peter Rehberg).
Bij ‘The Pyre’ (brandstapel) smeult de intensiteit onder de oppervlakte. Na afloop krijg je deze hallucinerende trip door de duisterste krochten van de mensenziel niet uit je hoofd. Hoofdrol wordt opgeëist door een spectaculaire lichttunnel van leds die nog het meest wegheeft van de legendarische ‘star gate’ uit de filmklassieker ‘2001: A Space Odyssey’ of een hypermodern neonverlicht spiegelpaleis. Middenin de tunnel neemt een danseres plaats. Een ware tour-de-force voor veertiger Anja Röttgerkamp die haar lichaam in een akelig slow-motion in alle bochten wringt. Dit is geen gewone choreografie, dit is een uitdrijving. De innerlijke pijn is in iedere lichaamsvezel van de dansende vrouw te ontwaren.
In het duister kruipt ze over de vloer. Licht dringt langzaam door en dan volgt er een verslavend totaalspektakel dat je ruim één uur de adem beneemt. Een kolkende, trance-opwekkende lichtorkaan slokt de danseres maar ook het publiek op. Een caleidoscoop van klank, kleur en licht: dit mag nooit meer ophouden, denk je maar steeds. Is het een goddelijke tijdmachine die de getergde vrouw voorbij de sterren tilt en haar verlost van al het aardse lijden? Of is het dronken nachtje uit in een hel verlichte stad, rondtollend over de discovloeren en banjerend langs de neonkastelen?
De leden van KTL nemen achterin de zaal plaats en begeleiden de gepijnigde danstrip aanvankelijk nog met kalme ambient drone klanken uit hun laptops. Maar al snel barst de hel los. Een volumineus, psychedelisch geraas stijgt op in de zaal en de danseres ontketent een zielverheffende, ontroerende solo. De vrouw danst haar persoonlijke demonen weg maar de pijn blijft knagen. Een offer lijkt de enige oplossing. In een hemelse tunnel van licht kruipt ze omhoog, op zoek naar verlossing. Maar de tunnel is eindig. Een dunne streep kil licht blijft over en er is geen uitweg meer. Dan staat er ineens een jongen aan de rand van de tunnel. Het tweede deel is begonnen. Is het haar zoon die contact of juist vergelding zoekt? Een korte omhelzing volgt maar het aangerichte kwaad lijkt onontkoombaar. De vrouw kruipt hulpeloos rond in de tunnel en de jongen kijkt onbewogen toe hoe de vrouw vlam vat….een brandoffer als enige uitweg. De duisternis die daarop volgt lijkt eeuwen te duren. Het zijn bloedstollende scènes die zo uit de koker van Stanley Kubrick hadden kunnen rollen.
Daarmee is de koek nog niet op. Op hun stoel treft iedere bezoeker na afloop een exclusief boekwerkje van Dennis Cooper aan. Het sluitstuk van ‘The Pyre’ dat thuis gelezen kan worden. Een mogelijke sleutel tot al het persoonlijk leed dat zojuist gepasseerd is. Maar wat vooral blijft hangen is de associatierijke, briljante beeldenstorm die Vienne zo’n zeventig minuten op je heeft losgelaten. Science fiction klassiekers als Ken Russell’s ‘Altered States’ en natuurlijk ‘2001’ dienden ter inspiratie, zo vertelt ze na afloop. Maar ook de macabere, verwrongen poppenbeelden van Hans Bellmer of de optische kunststukjes van Bridget Riley en Victor Vasarely dragen bij aan Vienne’s fascinerende beeldtaal. In het jaar van Wagner krijgt het Gesamtkunstwerk er een nieuw hoofdstuk bij. Deze instant klassieker is nog tot februari 2014 te zien in onder meer Duitsland en Frankrijk en op 13 en 14 december in het Brusselse Kaaitheater.
Gezien: 15 juni 2013, Holland Festival, Amsterdam