De tweede Amsterdamse editie van nachtfestival Nuit Blanche is natgeregend, maar gelukkig niet weggespoeld. Het festival voor kunst en experiment scheert aangenaam langs de rafelranden van de creatieve stad en prikkelt alle zintuigen; zelfs aan de maag wordt gedacht. Het publiek is zoals verwacht jong, hip en erg urban, maar ook verrassend internationaal, en uitgelaten als een roedel jonge honden.
Nuit Blanche vindt dit jaar plaats op vijftien locaties: van het nieuwe EYE-gebouw tot Magna Plaza, van een geheim nachtrestaurant in Noord tot een fietsenwinkel. Teveel keuze voor de twaalf uur die de bezoeker tot zijn beschikking heeft. En teveel keuze voor een beknopte recensie.
Slave to the money?
De avond begint logischerwijs bij De Brakke Grond, na het afhalen van de passe-partouts. Met verse polsbandjes en een nuchter hoofd bestormen mijn gezelschap en ik het Vlaamse cultuurhuis voor een impressie van de tien uur durende jamsessie in de grote zaal, met het publiek als muzikant, onder leiding van de leden van de Vlaamse band Kapotski. Niets haalt het kind in je naar boven als een keyboard van de speelgoedwinkel en een paar oude draaitafels, dat bewijzen de bezoekers. Het resultaat klinkt af en toe ook echt ergens naar, dankzij de ijverige geluidsmannen. Een geslaagd kunstwerk om naar te kijken en aan mee te doen. De rode zaal is geheel in beslag genomen door SLAVE. Meer dan vijftig kunstenaars en muzikanten vertonen hier hun kunsten, met wisselend resultaat. De grootste populariteit geniet de tekenmachine op het balkon: onder toeziend oog van de spannend geklede dames van het Parti Art Collectief kunnen we een poging doen te tekenen met een horizontaal hangende stift aan draden, iets dat net zo onmogelijk blijkt als het klinkt. Maar aanstekelijk is het wel, wat helaas niet gezegd kan worden van sommige optredens op het podium beneden.
Tegenover de Brakke Grond, in de passage van het oude Fortiskantoor, staat de Exchanghibition van kunstenaar Dadara en zijn team van ‘snelle jongens’. Hier kun je, tegen artistieke wisselkoersen, je papieren euro’s omruilen voor kunstzinnige biljetten waar ‘nul’ of ‘één miljoen’ op staat, terwijl je een goed antwoord probeert te formuleren op de vragen ‘wat is je geld je waard?’ en ‘wat is de waarde van kunst?’ Alle ingewisselde euro’s zullen komende zomer meereizen naar het Amerikaanse cultfestival Burning Man om daar verbrand te worden, zo vertelt Dadara ons. In een tijd waarin kunst alleen nog maar door een monetaire bril lijkt te worden bekeken is hij de juiste man op de juiste plek met een concept dat interessante vragen oproept; vragen die meer tijd nodig hebben dan een half uurtje op de zaterdagavond. Dadara is er één om te onthouden.
Vliegen met Eddie the Eagle
Ondertussen is het buiten nog steeds nat, heel nat. Maar in Magna Plaza is het droog, en enerverend. Sinds het Eddie the Eagle Museum er voor de maand juni zijn intrek heeft genomen bruist het steeds leger wordende warenhuis als nooit tevoren. Guerilla art wint terrein op de cashmere truitjes. Er is muziek, er is bier en er is kunst, veel kunst, in alle vormen. Laagdrempelige, soms serieuze en vaak lollige kunst waar je aan mee wil en kan doen. We voelen ons als een kind in een snoepwinkel en kunnen niet kiezen tussen een ritje in de cocktaillift, een 3-D print van een zelfontworpen penis, een abonnement van Actielab of het schieten op een porseleinen Pierrot bij Let’s Kill The Moonshine. De Pierrot wint. Ik leg aan en laat het onding met twee welgemikte schoten uiteen spatten. Aan de andere kant van de etalageruit klinkt gejuich. Omwille van de sluitingstijden bij andere locaties verlaten mijn gezelschap en ik mokkend het pand, terwijl buiten een steeds grotere groep staat te dringen om binnen te komen. Het is duidelijk; het Eddie the Eagle Shopping Center verdient een eigen kunstnacht.
We moeten verder. Zoveel kunst, zo weinig tijd. We missen Dollhouse en moeten met pijn in ons hart The Happy Hooker aan de Stadionweg laten schieten vanwege de fietsafstand. De pitstop vindt plaats bij Frozz, waar verveelde meisjes cranberries en witte chocoladesnippers op onze bakjes frozen yoghurt scheppen. Op het Rokin lonkt de grote rode M ons al van verre. Onder dit plaveisel geen moeras, maar het toekomstige metrostation van de Noord-Zuidlijn. Hier, op het nog kale beton, geeft het sympathieke Crack For Your Eyes-collectief vannacht workshops om aandacht te vestigen op de nobele kunst van Light Art, waar we al foto’s van hadden zien hangen op de eerste verdieping van het Eddie the Eagle Shopping Center. De workshops zijn populair en veel aspirant-light artists moeten bij de ingang weggestuurd worden. Eenmaal afgedaald mogen we in het aardedonker graaien in een blik met touwtjes, fietslampjes en cheesy lichtstaafjes, en na een korte introductie zelf aan de slag. Draaien maar; wie een camera met lange sluitertijd en een vaste hand heeft kan zijn hart ophalen. De vraag die onherroepelijk opkomt is: is dit kunst of is dit goedbedoeld hobbyisme? En vervolgens: doet dat er eigenlijk toe?
Schoolfeestje
Een concept als dat van Nuit Blanche gaat bijna aan zijn eigen succes ten onder; een overdaad aan locaties en activiteiten maakt het bij voorbaat onmogelijk om het festival volledig te beleven. De onverwachte levendigheid op plekken die na reguliere sluitingstijden donker en stil zijn maakt het wel extra spannend. Zoals één bezoekster het treffend omschrijft: het voel als een schoolfeestje, als je ’s avonds een gebouw betreedt dat normaliter alleen voor de dag bedoeld is. Het moge duidelijk zijn dat Nuit Blanche geen high art biedt. Het is geen Museumn8, en dat is maar goed ook. De kracht van het festival zit ‘m in de lage drempel: toegankelijke, tastbare kunst (met of zonder aanhalingstekens) dat het experiment niet uit de weg gaat, gebracht met veel enthousiasme door tientallen kunstenaars, muzikanten, vrijwilligers en andere betrokkenen. Dat dit soms amateurisme tot gevolg heeft en niet altijd tot hele geslaagde resultaten leidt is te overzien. Het gaat erom dat het leeft, dat het plezier verschaft en dat het een hele diverse groep mensen op de been brengt; ook die jongeren en allochtonen die volgens sommigen met geen stok het museum in te slaan zijn. De witte nacht is een lange nacht, die feestend wordt afgesloten bij Eddie the Eagle.
Nuit Blanche, Amsterdam, Diverse locaties, 19 juni 2011