Elk festivalseizoen pakken de grootste festivals vaak de meeste aandacht en worden de kleinere vergeten. Bij Gonzo worden we stilaan ook een dagje ouder en draaien de rollen eens om, weg van de hectiek, de massa’s en de opkomende commercialiteit en een terugkeer naar de deugden van de kleinschaligheid en zelfstandigheid. Gonzo gaat even op de wereldburgerlijke toer.
Esperanzah! World Music Festival is de Waalse wereldmuzikale vertegenwoordiger in een druk festivalweekend waartoe ook Festival Dranouter (voorheen Folk Dranouter) en Reggae Geel behoren. Het bescheiden Waalse festival krijgt de voorkeur boven de Vlaamse festivals door de goede ervaringen van enkele jaren geleden die nog vers in het geheugen liggen. Dit jaar heeft Esperanzah! zelfs Nederlandstalige promotie gevoerd waaronder ook een samenwerking met het gelijkaardige Sfinks/Mixed Festival (Boechout) om de wereldse festivalbezoekers in Vlaanderen en Wallonië dichter bij elkaar te brengen en artiesten te delen.
We stappen er pas in bij dag 2 op de zaterdag, want dag 1 (vrijdag) werd gemist door Brusselse verplichtingen in de Recyclart tijdens het spannende Holidays festival (met de bands Chicha Libre, Lokomotiv en Cumbia Cosmonauts). Daardoor hebben we onder andere de mondiale hiphop van Baloji, Le Peuple de l’Herbe en Daara J helaas al gemist. Op de trein richting het zuiden laten we grijs Brussel achter ons en komen de groene heuvels en velden van Namen ons tegemoet. Het dorpje Floreffe ligt slechts op 10km ten zuiden van Namen en de taxirit is van korte duur. Al snel krijgen we de heuvel in het zicht waarop de grote grijze abdij van Floreffe pronkt met daaronder de stromende Samber rivier en omliggende groene heuvels en valleien die het schone plaatje compleet maken. Het blijft één van de mooiste locaties voor een festival in ons landje en het is eens niet een typische grasvlakte in de boerenvelden. Korte geschiedenisles; de abdij werd gesticht tot de orde van Premonstratenzer monniken, al wonen deze er sinds lange tijd niet meer en het complex is tegenwoordig een onderwijsinstelling. Het bekende abdijbier van Floreffe wordt er ook al een tijd niet meer ter plekke gebrouwen maar is overgenomen door de externe brouwer Lefebvre. Toch zullen alle variëteiten van het Floreffe bier rijkelijk vloeien op het festival en dat is een smakelijke luxe ten opzichte van het doorgaans commerciële festivalbier. De vooruitzichten zijn dus goed.
Eerst moeten we heen en weer voor onze perskaart vooraleer we de camping binnen mogen. Blijkbaar verwacht de organisatie niet dat de pers zich vrijwillig onder het gepeupel wil mengen om te kamperen en in de nacht zal duidelijk worden waarom. De tent wordt in twee seconden opgezet, leve de ontvouwtechnologie, en we kunnen door naar de heuvel. De eerste slachtoffers van de vorige nacht cirkelen rond onze tent zoals een zelfverzekerd babbelende jongen in een roes van cocaïne die van geen ophouden weet en meerdere voorbijgangers met een chronisch slaapgebrek of een overdaad aan alcohol. Het is pas 15u en Esperanzah! lijkt qua benevelde bezoekers het wereldmuzikale equivalent van Dour te worden. Misschien is het gewoon een feit dat de Waalse festivals de wildste van het land zijn en grenzen makkelijk worden overschreden.
Na binnenkomst kijken we even rond en ontdekken al snel het bierlokaal van de abdij. Tijd voor een eerste drinkpauze. Op een steenworp ligt de tijdelijke cinema van het festival, gelegen in een grote abdijschuur met rieten dak en gesteund door dikke houten balken. Hier vertonen ze elke dag een aantal muziekfilms en politieke documentaires uit verschillende werelddelen. We stappen binnen en zien dat Jupiter’s Dance speelt, een muziekfilm over geluiden uit de ghetto’s van Kinshasa. Deze goede film hebben we toevallig een aantal weken geleden al gezien buiten bij de Recyclart op de Cinemusik avond, maar toch zetten we ons eventjes neer omdat Staff Benda Bilili net in beeld komt, de band die vanavond zal optreden. De cinema is een zeer mooie en rustgevende ruimte en we zien veel mensen slapen in de zachte bomma sofa’s die als bioscoopstoelen dienen. Blijkbaar beter voor de rust dan de camping.
Daarna steken we in traag tempo door naar het hoofdpodium Scène Côté Jardin, alias de kloostertuin, en proeven ondertussen wat van de festivalsfeer op de wandeling naar boven. Kleurrijk aan alle kanten is het zeker en kunstzinnige versieringen hangen overal rond. We krijgen nog altijd niet het gevoel alsof we in een duur en vrijwillig gevangenenkamp zitten en dat voelt aangenaam. We zien ook een als Hunter S. Thompson verklede bezoeker rondlopen in een goedgelijkende combinatie van donkere zonnebril, doorschijnende zonneklak, sigarettenhouder, Hawaïaans shirt, korte kaki broek en witte gympen. De jongen is zelfs zo ver gegaan om een grote kale plek in zijn kruin te scheren om zo nog beter op Thompson te lijken. Alleen de vaste cocktail in de hand mist en we vragen ons af wat het peil van zijn narcotische voorraad is. We lopen door de poorten naar boven en komen de brede Jardin in.
Toto La Momposina, de extravagante bijnaam van de Colombiaanse zangeres Sonia Bazante Vides, is net beginnen spelen met haar veeltallige formatie. Toto is een kwieke 70 jarige zangeres in traditionele witte fladderjurk die bijzonder beweeglijk is voor haar leeftijd. Zingend, dansend en slaand op percussie beweegt ze zich snel temidden van haar mannelijke bandleden en een andere vrouwelijke danseres die allemaal haar kinderen zouden kunnen zijn. Het geluid is traditioneel in Afro-Colombiaanse folkore sferen. Het is geen platte cumbia die klinkt, maar vooral percussieritmes op conga’s en grote trommels aangevuld door mysterieuze zang met een rituele en spirituele inslag zoals Afrikaanse slaven deze muziek ooit hebben gecreëerd. Het publiek raakt in trance van de bezwerende ritmes en buigt goed mee, voor even slaaf van deze meeslepende muziek. Na de verplichte bisnummers is de bezwering over en komen we langzaam tot onze positieven. We zien kampeertenten als bloedzuigers dwars op de muren van het abdijgebouw hangen, een pluim voor degene die dat bedacht heeft.
Het makkelijke aan het festival is dat er slechts 2 podia zijn waar de belangrijkste optredens gebeuren; de Scène Côté Cour en de Scène Côté Jardin. De optredens volgen elkaar evenredig op met kleine pauzes van 15 á 30 minuten waardoor er niets gemist moet worden. Er is ook een derde podium in het marktgedeelte van het festival, de Scène Côté Souk, maar daar is de muziekprogrammering een stuk minder spannend en lijkt er meer te zijn neergezet voor passanten of zittende eters. In het bovenste aanloopgedeelte voor de ingang van het Jardin podium is er nog een apart hoekje waar een aantal kunstzinnige vzw’s bij elkaar voor kleine spontane optredens zorgen. De ene richt zich op muziek uit of geïnspireerd door het Afrikaanse land Benin, de ander op interessante initiatieven uit de DIY krakershoek en een derde mikt vooral op -hoe kan het ook anders- Franstalige fanfares. Hier zullen we nog veel gaan passeren de komende dag en een half, op weg naar het Jardin podium.
Van de Jardin trekken we terug naar beneden om bij het Cour podium te geraken. De Chileense band Chico Trujillo is daar net beginnen spelen. De band omschrijft zichzelf als ‘cumbia Chilombiana’ waarbij het Chileense rootsrock mixt met de herboren Colombiaanse cumbia en qua geluid klopt dit helemaal. Deze ‘kleine gangsters’ (betekenis van de bandnaam) zijn goed bezig het publiek in vuur en vlam te zetten met snelle ska en pakkende cumbia melodieën en we dansen en springen gewillig mee met een pint in de handen. Zelfs de flauwe middagzon en de grijze lucht kunnen de zomerse sfeer niet onderdrukken. Af en toe doet Chico Trujillo denken aan Manu Chao, maar zonder het georkestreerde geplaag en de opsmuk van de emotionele wereldverbeteraar. Gewoon oprechte fuifmuziek, meer niet en dat is in deze tijden al goed genoeg. Dat deze energieke band al zo vroeg moest spelen en niet in de late avond als afsluiter is toch wel een stevig minpunt voor degene die het tijdschema heeft samengesteld.
Tijd om te eten en dus weer naar boven naar het Souk gedeelte. Er is een flinke keuze aan wereldse keukens uit vele windhoeken en we zijn de organisatie dankbaar dat we niet een heel weekend moeten teren op de vettigheid van frieten, durum of wok bakjes die groenten missen. De keuze van een smakelijke Congolese maaltijd is meer dan logisch, geheel in stijl voor het eerstvolgende optreden dat we beslist niet willen missen; Staff Benda Bilili. We komen ietwat te laat aan en deze door polio gehandicapte bende uit Kinshasa staan al flink te swingen evenals het publiek. ‘Wat?’ horen we u denken. Misschien kent u het verhaal al rond deze muzikale wondermannen, dat ze naast de zoo van Kinshasa wonen en op hun gemotoriseerde driewielers en rolstoelen de stad onveilig maken met hun infectueuze muziek. Vincent Kenis, de producer achter Konono No1 en Congotronics consorten, heeft ze onder zijn vleugels genomen nadat ze enkele jaren geleden ontdekt werden door de Franse filmmakers van de muziekfilm Jupiter’s Dance. Sinds hun album ‘Tres Tres Fort’ vorig jaar is de bal hard beginnen rollen, waaronder het begin van wereldtournees. We stappen uit de gedachtegang en terug naar het heden en we bewegen op de vreemde melodie van de één-snarige elektrische luit uit een tinnen blikje en opzwepende zang die de band op het publiek afvuurt, niemand biedt weerstand. Dat het dikke druppels begint te regenen deert bijna niemand en men danst in trance door, gefascineerd door dit meeslepende gezelschap. Ook op het podium wordt goed gedanst en één van de mannekes kruipt uit zijn rolstoel en begint op zijn stompjes te dansen, breed glimlachend en met vol zelfvertrouwen naar het publiek toe. De enige echte handicaps zijn niet van het lichaam maar in de hersenen. Da’s niet onze quote, maar Staff’s eigen lijfspreuk en deze belichaamt het fiere optreden dat we aanschouwen. Helaas komt aan al het genot een einde, ook na de verwachte gelukzaligmakende bisnummers. Dan merkt iedereen dat de plensbui natter was dan gedacht, al blijft de zonneglimlach nog eventjes op ons gezicht hangen. Eigenlijk kan het hierna niet meer beter worden en dat wisten we al van te voren. We nemen een zitpauze in een Marokkaanse theetent terwijl het blijft regenen en missen hierdoor de immigrant roots rock van Dokhandème. Tegenover ons ontluikt er zich nog een spontane speelplek naast de cocktail bar waar een paar muzikanten Franstalige folklore en zigeunermuziek beginnen te mengen. Een publiek heeft zich al snel rondom hun gevormd, aan aandacht voor de spontane kunsten is op dit festival geen gebrek.
Later die avond speelt Ojos de Brujo de afsluitende show van het Jardin podium. De Spaanse band uit Barcelona stond eind jaren negentig al aan de wieg van de muzikale mestizo explosie. De muziek begon als een frisse fusie tussen flamenco, rumba, hiphop en roots maar de laatste jaren zijn er weinig spannende klanken uit Spanje bijgekomen en de stiel lijkt in herhaling gevallen. Aangezien de festivalnaam naar deze zuiderse stijl refereert, kan een band als deze blijkbaar niet missen op de affiche. De band wordt aangedreven door de charismatische frontvrouw Marina ‘La Canillas’ in een stadse flamencojurk die met schorre stem de zang en rap verzorgt. De andere muzikanten kunnen goed wat ze horen te doen; hun instrument spelen en inspringen waar nodig zodat het geïmproviseerd lijkt. Alle bekende songs van de eerste paar albums worden summier opgevoerd en we kunnen een gaap niet onderdrukken uit lichte verveling. Echt dansbaar wordt het nooit, behalve voor de springende dronken meisjes voor ons, terwijl de rest van het publiek vooral heupwiegt. Tja, een optreden op autopiloot, dat klinkt als een band die de uiterste houdbaarheidsdatum aan het naderen is. Het was niet persé een slecht optreden maar eerder een ongeïnspireerde opvoering die vooral de onverbeterlijke mestizo fans zal hebben kunnen vermaken. Anno 2010 zijn we eigenlijk wel uitgekeken op het fenomeen mestizo, vooral nu de nieuwe Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse muziekstromingen zoveel beters laten horen.
Op de Cour zal het afsluitende optreden van de dag worden gegeven door Mouss & Hakim. Het duo was de spil van het vroegere Zebda uit Toulouse en kan nog altijd op de aandacht van het Franstalige publiek rekenen. Deze twee Zuid Fransen met Algerijnse roots brengen vooral meezing reggae pop en socialistische volksliedjes (bekend van het Motivés album) en het klinkt minder erg dan verwacht. De sfeer onder het publiek is gewillig en op zoek naar wat laatste avondactie. Dat we dicht bij de bar staan waar vooral de dronkenlappen -en lappinnen rondhangen is puur onze eigen schuld. Ach, de fut is er grotendeels uit en we zijn al blij met onze blonde pint als nachtmutsje. De mannen zingen alternatieve meezingklassiekers als ‘Bella Ciao’, ‘Bandera Rossa’ en ‘Motivé’ en ook wij doen even mee. Een mens is soms snel mee op de nostalgische golven van Zuid-Europese feestsferen.
We bollen af bij de bisnummers en stappen de poorten van de abdij uit, langs de cafe’s van het dorp en dan over de brug over de Samber rivier tot aan de camping in vijf minuten. Aan die luxe zit een staartje en op de camping zullen kreten als ‘a poile’, ‘il va faire caca’ en andere slogans centraal staan. Het begin van een onrustige nacht waaraan we niet wilden meedoen maar wilden slapen als volwassenen. Misschien was die saaie, familiale camping 1 kilometer verderop toch niet zo’n slecht idee geweest.