Derde verslag van het 17de nieuwe muziek festival November Music, dat plaats vond van 11 t/m 15 november in Den Bosch.
- Whisper
‘Whisper’ bevindt zich in het grootste keramische werkcentrum van Europa; het EKWC. Een heuse broedplaats voor beeldende kunstenaars, die iets op keramisch gebied willen creëren. Zo hebben geluidskunstenaars Rob van Rijswijk en Jeroen Strijbos een enorme keramische hoorninstallatie van de Italiaan Pierluigi Pompei gebruikt als klankverspreiders van hun geluidsbewerkingen. Tijdens November Music in het EKWC zijn de vijf keramische hoorns centraal opgesteld in een door black-light verlichte geblindeerde ruimte. En als bezoeker wordt je ook nog eens omsloten door de bewerkte geluiden uit de omringende quadrafonische speakeropstelling. Langgerekte lage en hoge tonen vermengd met menselijke vrijwel onverstaanbare stemklanken vullen de ruimte. Zowel de ambiance als de soundscape zorgen voor een meditatieve beleving. Alhoewel op onverwachte momenten wordt de luisteraar uit balans getrokken. Dus geen tijd om langzaam weg te glijden in een diepe slaap, want geluidskunst staat, ook hier in het EKWC, voor spannende belevenissen en avontuur. Zo ben je opnieuw een ervaring rijker.
Door: Hessel Veldman.
In het midden van de kleine zaal van de Verkadefabriek stond de apparatuur van Alva Noto, twee laptops met wat aanverwante artikelen en achterop de muur een joekel van een scherm. Wie Alva Noto nog nooit live gezien heeft, staat iets fraais te wachten. Eerder heb ik hem in Rotterdam tijdens het filmfestival in één van de Pathé-zalen zien optreden. ZIEN, want het was geluid zien, en beeld horen. Met de twee laptops werd daar iets vertoond wat mijn ogen en oren nog nooit in die vorm hadden waargenomen. Tegelijkertijd geluid en beeld, als er een nieuw geluid kwam veranderde beeld. Bijzonder indrukwekkend. Wat van deze avond te verwachten? Zoals in het programma aangegeven was dit ‘Xerrox’, waarvan een paar maanden geleden het tweede deel is verschenen. Waar het eerste deel nog beukende beats herbergde verraste het tweede deel met een zuivere ambient mix van onvervalst micro-geluidsdesign van de zuiverste digitale vorm. En zuiver kan je wel aan Alva Noto over laten. Hij is niet voor niets een Duitser, iets was zelfs uit zijn voorkomen blijkt: witte sportschoenen, zwarte coltrui, zwarte broek en zijn haar in een strakke scheiding naar links, alsof het vijf minuten geleden voor het laatst in de lak is geplaatst,. Stel je voor dat er tijdens het optreden eentje verkeerd gaat zitten, bèh! Dit was niet het geval. Als de muziek en het beeld beginnen is duidelijk dat er weer geen onderscheid te maken is tussen de twee, al is het wel zo dat niet de hele tijd duidelijk is welk geluid verantwoordelijk is voor welk beeld. De beelden zijn fascinerend, de ambient is adembenemend. Vooral tijdens het eindigen van tracks wordt de gelaagdheid van de composities ontdekt, letterlijk ont-dekt. Je denkt gedrenkt te zijn in één uitgestrekte deken van digitale sneeuw, een laag, twee lagen, wellicht drie. Als een nummer eindigt wordt het afgepelt, en worden er zelfs flauw stuwende beatstructuren helder blootgelegd! Zo worden we met zijn allen betoverd. Door telkens veranderende patronen op het scherm, die uiting geven aan de filosofie dat zelfs een digitale kopie (Xerrox: kopieren in het Amerikaans naar het bekende merk kopieermachines), niet identiek is aan het origineel (als je een digitale kopie met het origineel vergelijkt blijken er op den duur nullen en enen toch anders te zijn), door een enorm spectrum aan geluiden, patronen, en…ja zelfs melodie! Dat was ik bij Alva Noto nog niet eerder tegen gekomen. Verwijzingen naar labelgenoot Gas (Wolfgang Voigt) zijn wat dat betreft niet van de lucht. Maar Alva Noto is niet voor niets de grootheid die hij is, en geeft natuurlijk ook zijn eigen draai aan het geheel. Na een uur lang auditief en visueel overdonderd te zijn verliet ik in verdoofde toestand de zaal en moest denken aan Jules Deelder. Hij schreef eens een boek vol met aforismen waarvan er een door mijn hoofd spookte: alles eindigt in een punt. Het beeld dat overbleef was een vierkantje in het midden van het scherm. Alle andere beelden die we gezien hadden waren een kopie daarvan. Gewoonweg briljant.Een gang naar de overkant (W2) kon de betovering niet doorbreken.
Hoewel de aankondiging van het concert van Janek Schaefer aan het einde van het Alva Noto concert Janek introduceerde met een DJ-set, had ik het idee dat hier sprake moest zijn van een interpretatiefoutje. Ja het klopt dat Janek gebruik maakt van draaitafels (hij is de uitvinder van de driearmige draaitafel en dit is geen gokkast!!), en ja het klopt dat tijdens zijn optreden gebruik gemaakt wordt van vinyl, maar een DJ-set van Janek Schaefer zou veel mensen toch op het verkeerde been zetten. Aangekomen in de W2 bleek er geen draaitafel aan het optreden te pas te komen. Alleen een hele krat vol met transistorradio’s, een harmonium en een goedgevuld mengpaneel. Navraag bij Janek bracht uitsluitsel Wat is die vent grappig. Hij was een paar weken geleden voor het eerst DJ -geweest voor een verjaardagsfeestje van vier jarigen. Vier jaar gelden heb ik hem eveneens samen met mijn broer gesproken. Toen wist Janek ons te melden dat hij net vader geworden was. Of dit is zijn standaard verhaal, of hij is dit keer net weer vader geworden. Hier was zeker een connectie. Zijn winkel was open en hij had van elke cd welgeteld één exemplaar ter beschikking. Ja! Dan kan ik ook uitverkopen! Hij verwees vriendelijk naar de website (http://www.audioh.com/kiosk.html) die al even grappig is als de man zelve. Is zijn muziek dan ook zo grappig? Dat zou ik niet willen stellen, echter creatief is het zeker! Op een gegeven moment begint Janek gewoon in de ruimte te praten, verteld uitgebreid over wat ie gaat doen en begint de batterij aan transistors uit te delen. Allemaal afgestemd op de transmitter die aangesloten is op zijn mengpaneel. Hij zendt via de transistorradio’s zijn eigen concert uit! Briljant! Alleen de grote luidsprekers worden niet uitgeschakeld dus die overstemmen alles en gedurende de stille momenten horen we de transistors die afgestemd zijn op pure noise of Brabants ongekend talent (dat ook best ongekend mag blijven). De aanpak van Janek Schaefer is zo contrasterend aan Alva Noto. Waar bij de Duitser letterlijk alles tot op de vierkante milimeter is uitgekiend, laat de Brit veel aan het toeval over. Daardoor ontstaat geen digitale briljantie maar een analoge warme lappendeken. Een drone van bijna een uur, zo coherent, zo gevarieerd, dat de beelden die verschijnen door de ogen te sluiten, de perfecte film zijn bij een fantastisch optreden. En ja, hij heeft dit al eerder gedaan, en ja het is weer geweldig. Als u de kans krijgt deze Brit aan het werk te zien, een klein tipje: NIET NALATEN!!!!!
Door: Martijn Jansen.