Welkom bij deze muzikale aflevering van ‘Tussen kunst en kitsch’. Speciaal voor deze gelegenheid heeft het Amerikaanse label Light in the Attic de zolder goed afgezocht naar vergeten Europese ambient uit de periode 1970 tot 1986, al waarschuwt samensteller Douglas McGowan al in de inleiding dat de wat uitgeholde term ambient eigenlijk vermeden moet worden. New age voldoet echter ook niet: die term werd pas veel later in de muziek geïntroduceerd. De ondertitel van deze verzamelaar rept van “visionaire muziek” en de hoes wordt opgesierd met citaten van filosoof Ludwig Wittgenstein en cineast Orson Wells. Duitsers, zo luidt de strekking, zijn, anders dan we vaak denken, mystici. Waarom, wordt uit de toelichting bij de zestien nummers helaas niet echt duidelijk. Bovendien treffen we op deze verzamelaar naast Duitsers ook allerlei andere Europeanen aan, dus wellicht is het beter om de muziek maar op haar eigen merites te beoordelen. CD1 bestrijkt de jaren 1970: Vangelis, Popol Vuhs muziek bij de film ‘Nosferatu’ zijn tijdloos, maar niet erg obscuur. Daar staan minder gehoorde, maar intrigerende composities van Ariel Kalma, Bernard Xolotl en Francesco Messina tegenover. De muziek op CD2, uit de jaren 1980, is wat gladder. De keyboard-koortjes uit die tijd, die ook bij Robert Julian Horky en Gigi Masin opduiken, hebben mij nooit kunnen bekoren en ook het schijnbaar doelloze gemijmer van Enno Velthuys en Deutsche Wertarbeit beklijft niet. Waarom de fragiele arpeggio’s van Deuter (afkomstig van een cassette bij een Amerikaans meditatiemagazine) dan weer wel een gevoelige snaar raken, is amper uit te leggen. Het is bij deze muziek erop of eronder. Soms kunst, soms kitsch.
Moderne erfgenamen van het genre zijn artiesten als Nils Frahm, Olafúr Arnalds en Yagya. Ook zij laveren met wisselend succes tussen kunst en kitsch en ook hier wint ambachtelijkheid het soms van bezieling. Op ‘Stars and Dust’ van Yagya wordt op geen enkele manier geprobeerd verrassend uit de hoek te komen. Alle geluiden en akkoordwendingen kennen we al van albums als ‘Rigning’. ‘Will I Dream During The Process?’, dat erg leunde tegen het werk van Deepchord alias Rod Modell, had nog een prettig donker randje. Hier is het geluid echter te gepolijst, zodat we amper nog hoeven te kauwen. En nu we het toch over Modell hebben: na de nodige inwisselbare cd’s met dubtechno, verraste hij onlangs met het album ‘Mediterranea’, een 72 minuten durend epos van het kaliber ‘E2-E4’ van Manuel Göttsching. Hij gaat hiermee terug naar zijn eigen vroegere werk met Michael Mantra en weet, zonder de spanning ook maar ergens te laten verslappen, een complex klanktapijt neer te leggen rondom een thema dat ook na afloop nog lang nadreunt. Het kan verkeren!