Stemkunst, het blijft een gebied waarin veel gebeurt, soms opzienbarend, maar even zo vaak alledaags en gewoon leuk.
De Nederlandse Greetje Bijma is een stemkunstzangeres, zoals ze dat zelf noemt, die vaak met anderen optreedt, maar op Sit Down Listen
in haar eentje te horen is.
Jodi Gilbert, Amerikaanse maar al heel lang woonachtig in Amsterdam, treedt vooral op met haar eigen groepen. Rasp en Hasp zijn daarvan twee voorbeelden, die beide te horen zijn op de cd Mix Your Languages.
Jaap Blonk, Nederlander, maar zelden in eigen land te horen, voegt twee delen toe aan zijn Improvisers-serie: een duo (Blonk met de Noorse zangeres Maja Ratkje, bekend van het duo Fe-Mail) en een trio (Blonk met twee Noren: percussionist Ingar Zach en Ivar Grydeland op banjo en gitaar).
Hoe klinken deze cds? Wel, Ratjke en Blonk hebben op hun plaat achttien gesprekjes, waarin bijna geen normaal woord te horen is. In hun dialoogjes praten ze in niet bestaande talen, vallen elkaar regelmatig in de rede, praten/schreeuwen/fluisteren ruw door elkaar, en verkennen onvermoede klankmogelijkheden hun stem.
Greetje Bijma deed vroeger vergelijkbare stemverkenningen, maar kiest op Sit Down Listen
toch voor het zingen van echte liedjes. Daarin gebeurt qua stemtechniek overigens beslist niet minder dan op de duo-cd van Blonk en Ratjke. Bijma doet als zangeres vooral stemmetjes. Dat klinkt wellicht oneerbiedig, maar zo is dat niet bedoelt. Zij verplaatst zich in echte of fictieve personages (mensen en andere bestaande en niet bestaande schepsels) en zingt vervolgens met hun stem. Op die manier waan je je als luisteraar het ene moment op de ijskoude Noordpool, het volgende moment in de zinderende tropen en daarna weer in het mysterieuze verre oosten. Of je weet zeker dat je getuige bent van een vogeltje dat een bad neemt, terwijl dat toch echt niet zo is.
Jodi Gilbert houdt ook van stemexperimenten. Net als Blonk en Bijma ziet ze haar stem als een instrument waarop het ideaal improviseren is en waarmee rare klanken kunnen worden geproduceerd die een muzikale diepgang krijgen.Mix Your Languages is het gevolg van haar trio Rasp (met laptop/elektronica-bespeler Richard Barrett en bassist Wilbert de Joode). Rasp trad op met gastmusici als Anne La Berge (fluiten, laptop, elektronica) en Paul Lovens (slagwerk). Hasp, een vast trio met De Joode en La Berge, is geboren uit Rasp. Op Mix Your Languages zijn ze afwisselend te horen.
In Gilberts vorige groep, The Voice Is The Matter, kwam de zangeres sterker naar voren. Veel improvisaties op Mix Your Languages zijn vaag en weten niet (lang) te boeien.
Indachtig de titel van de serie Improvisors, werken Blonk, Zach en Grydeland op hun trio-cd zonder voorbedachte structuren. Dat houdt het risico in, dat er wat al te veel gefröbeld wordt, gemusiceerd zonder doel. Dat laatste valt wel mee. De musici luisteren goed naar elkaar en weten een spanningsboog op te bouwen die er zijn mag. Niettemin is dit deel van de serie wel een van de minste. De eerste twee delen uit 1996 (trios met Jan Nijdam en Bart van der Putten en met Mats Gustafsson en Michael Zerang) blijven hoogtepunten.