GRM Works 1957-1962

Net als in zijn orkestrale werk richt Iannis Xenakis zich in zijn tapecomposities veelmeer op de textuur van de klank dan op muzikale parameters als ritme of toonhoogte. Het eerste stuk op de plaat dateert uit 1958 en was bedoeld om de bezoekers van het Philips Paviljoen – op de wereldtentoonstelling te Brussel – voor te bereiden op het stuk ‘Poème Electronique’ van Edgard Varèse dat de hoofdvoorstelling vormde. ‘Concret PH’ bestaat uit opnamen van brandend houtskool die in zeer kleine stukjes zijn geknipt. In het werk draait het voornamelijk om dichtheid en hoe die dichtheid bijna onmerkbaar verandert. Er ontstaat een korrelige structuur waarin je het houtskool fonkelend hoort verschieten van lage naar hoge frequenties. Alle stukken op deze plaat zijn tot stand gekomen in de studio’s van de Groupe de Recherches Musicales (GRM), bolwerk van de musique concrète, dat lange tijd onder leiding stond van Pierre Schaeffer. Hoewel Schaeffer het niet altijd eens was met Xenakis’ benadering in de tapemuziek, heeft Xenakis ‘Bohor’ aan hem opgedragen. ‘Bohor’ heeft een zeer hoge dichtheid en behoudt een constante intensiteit over een duur van twintig minuten. Aldus Xenakis moet het luisteren ernaar dezelfde ervaring oproepen als wanneer iemand in een torenklok staat. Ondanks dat in zijn oeuvre de nadruk niet op tapemuziek ligt, zijn die werken meer dan de moeite waard. De stukken vereisen een open luisterhouding voor de klankwereld van een zeer eigenzinnige componist.

tekst:
Jan Nieuwenhuis
beeld:
IannisXenakis_GRMWorks1957-1962
geplaatst:
ma 5 jan 2015

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!