Geelriandre/Arthesis

Een groter verschil tussen de vroege Pauline Oliveros en de ontluikende Eliane Radigue lijkt nauwelijks denkbaar. Toch zijn beide vrouwen pioniers geweest op het gebied van elektronische muziek. ‘Reverberations I’ is het eerste deel van een heruitgave op vinyl van de twaalfdelige cd-set die Important Records zeven jaar geleden uitbracht ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Oliveros. Het zijn zes stukken, verdeeld over een dubbelaar, typisch voor de klankexperimenten uit de eerste helft van de jaren 1960. Ruisen, schuiven, een akoestisch ploppen, een lang na gonzende bel. Het zijn de eerste verkenningen die ze in 1961 uitvoerde met bandrecorders en eenvoudige gebruiksvoorwerpen, waaronder soeplepels en kartonnen buizen. De vier delen van ‘Mnemonics’ (mogelijk komt deel V op ‘Reverberations II’) laten horen dat ze in daarop volgende jaren in de hardware gedoken is, meer werkt met instellingen, schuifjes en knoppen. Het kletst, patst en zwiept. Soms lijkt een piano tevoorschijn te komen, vervormd alsof Oliveros een lachspiegel in haar apparaten verstopt heeft. Het is muziek uit machines geworden, intrigerend maar wel wat kil. De muziek van Eliane Radigue op ‘Geelriandre/Arthesis’, opgenomen in het begin van de jaren 1970, is heel anders van karakter. Warm, gericht op de lange duur, met veel aandacht voor timbre. Alles staat in het teken van geleidelijkheid. Terwijl Oliveros als een wetenschapper haar apparatuur bedient, instellingen als het ware proefondervindelijk wijzigt, lijkt Radigue bezig met toveren, met alchemie. ‘Geelriandre’ is een concertopname uit 1972, waarbij ze terzijde wordt gestaan door pianist Gérard Fremy. Tijdens een introductie met slagen op gongs zwelt een complex van langgerekte gelaagde elektronische klanken aan. Daaroverheen speelt hij spaarzame noten, hij grijpt en plukt in het binnenwerk van de geprepareerde piano, ritst langs de snaren, bewerkt ze met een omwoelde mallet. Die handelingen liggen ingebed in de stilletjes pulserende en zoemende geluiden die Radigue uit haar ARP synthesizer weet te lokken. ‘Arthesis’ kwam een jaar later tot stand met een Moog synthesizer. Ogenschijnlijk gebeurt er niets: een akkoord dat subtiele veranderingen in timbre doorloopt, en een ondergronds ademen, een puls die aan het slot op komt zetten. Het zijn klanken die je niet uit een Moog verwacht. Het zijn rond schietende elektronen, maar het is ook uiterst mysterieus.

tekst:
René van Peer
beeld:
Eliane_Radigue_Geelriandre__Arthe
geplaatst:
vr 11 feb 2022

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!