René Van Peer, die niet alleen met het idee kwam van het ecologiethemanummer, maar ook belangrijk was voor de invulling van het dossier geeft een boel luister- en leestips.
Er zijn ondertussen behoorlijk wat uitgaven, om te beluisteren en te lezen, rond het thema van ecologie, de verhouding en wisselwerking tussen alle levende have op deze planeet. Hieronder een kleine greep uit het woud aan titels dat verschenen is, met korte beschrijvingen.
Luisteren
- Nynke Laverman – Plant (FAMA)
Poëtisch album over de verhouding tussen de mens en haar omgeving, van verschillende kanten belicht in muziek die zo uit je dromen ontsnapt zou kunnen zijn. - Toshiya Tsunoda – Extract From Field Recording Archive (5 cd’s, Erstwhile Records)
Japanner Tsunoda legt zijn oor te luisteren bij de kleinste details in de leefomgeving van de mens. Zweeft tussen veldopnamen en muziek. - Yannick Dauby – The Disaster Area (Semperflorens)
Verklanking van een gebied waar leven door een ramp vrijwel onmogelijk geworden is. Wordt begeleid door een citaat uit een verhaal van dystopist J.G. Ballard. - Peter Cusack – Sounds From Dangerous Places (ReR Megacorp)
Opnamen gemaakt op plekken waar zich ecologische rampen voltrokken hebben, zoals Tsjernobyl en de olievelden aan de Kaspische Zee, maar ook plaatsen in het Verenigd Koninkrijk. - Doug Quin – Fathom (lp met opnamen gemaakt bij Noord- en Zuidpool, Taiga Records)
Unieke opnamen gemaakt bij Noord- en Zuidpool, tegenwoordig bedreigd door opwarming. - Cosmo Sheldrake – Wake Up Calls (Tardigrade Records)
Singer-songwriter, zoon van omstreden bioloog Rupert Sheldrake en broer van Merlin (zie leeslijst), maakt muziek met samples van dierengeluiden. - Maciunas Ensemble and Kanary Grand Band – Live with the Birds (Apollo Records)
Improviserend kwartet met geluidskunstenaar Paul Panhuysen in muzikale interactie met vogels in volière in de werkruimte van Het Apollohuis, Eindhovens podium voor innovatieve kunst en muziek. - David Dunn – Music, Language and Environment (Innova Records)
Diverse interacties tussen musici en natuurlijke omgevingen in de VS. - David Rothenberg – Why Birds Sing (Terra Nova Music)
Klarinettist en schrijver in duet met vogels (zie ook het gelijknamige boek in de leeslijst). - Chris Watson – In St Cuthbert’s Time, A 7th Century Soundscape of Lindisfarne (Touch)
Verklanking van de geluiden op het kloostereiland Lindisfarne, ten tijde van de eerste monniken die zich daar vestigden. - Fred van Duynhoven – Bellbird, solo drums (PJJ)
Slagwerker gebruikt vogelgeluiden als uitgangspunt voor werken op zijn drumset, en voor duo van zanger en contrabas. - Sarah Kirkland Snider – Mass for the Endangered (New Amsterdam Records)
Nog net geen requiem, maar een werk dat een monument opricht voor bedreigde diersoorten en hun leefgebieden. - Olivier Messiaen – Catalogue d’Oiseaux (Naxos)
De eerste componist die transcripties maakte van vogelgeluiden. Hij werkte die overtuigend om tot composities voor piano, waarin hij ook impressies van hun leefgebied in klank schilderde. - Mudita – Nature of the Netherlands (ZenneZ)
Trio dat in 2019 Edison-winnaar was, speelt impressies van Nederlandse natuurgebieden in muziek die rondzwerft tussen compositie en improvisatie. Met zangeres Sanne Rambags die dit jaar een Edison in de wacht sleepte. - Hollis Taylor – Absolute Bird (ReR Megacorp)
Violiste en componiste analyseerde de complexe zang van de Pied Butcherbird (Zwartkeelorgelvogel), speelde duetten met groepen van deze vogel en maakte composities op basis van hun zang (zie ook de leeslijst). - Marc Namblard – Chants of the Frozen Lakes (Kalerne)
Een uur lang luisteren naar geluiden die het ijs op een meer maakt wanneer het opwarmt onder de stralen van een opkomende winterzon. - Keir Neuringer/Klang – Elegies & Litanies (Ensemble Klang Records)
Teksten en muziek van saxofonist en verteller Neuringer met bespiegelingen over de staat van de natuur. - Sytze Pruiksma – Conference of the Birds (Lân)
Friese vogelliefhebber en slagwerker nam geluiden van Nederlandse vogels als uitgangspunt voor muziek gespeeld door symfonisch blaasorkest en trompettist Eric Vloeimans. - Ljerke (gebroeders Kleefstra, Rutger Zuydervelt, Sytze Pruiksma ea) – Ljerke (Eilean Records)
Friese en internationale muzikanten, aangevuld met Rutger Zuyderveld, brengen ode aan bedreigde landschappen, met de veldleeuwerik als boegbeeld. Zowel op cd als dvd. - Jana Winderen – Spring Bloom in the Marginal Ice Zone (Touch)
Opnamen van dieren die aan de rand van het poolijs leven van micro-organismen, ingebed in een sfeervolle soundscape.
Lezen
- R. Murray Schafer – The Tuning of the World (Random House)
Het oerboek over de invloed van geluiden gemaakt door mensen op de natuur, en de invloeden van geluid en geluidsoverlast op mensen. Een pleidooi voor meer balans in onze akoestische omgeving, en voor meer stilte. Later omgedoopt tot The Soundscape. - Rachel Carson – Silent Spring (Crest Book)
Het eerste boek over de vernietigende invloed van insecticiden op de natuur. Carson werd door de industrie verguisd, en afgeschilderd als een hysterica. De feiten toonden haar gelijk aan. Ook nu nog relevant. Als het niet is met betrekking tot DDT, dan wel op al die andere gifstoffen die mensen op de planeet loslaten. - Bernie Krause – The Great Animal Orchestra: Finding the Origins of Music in the World’s Wild Places (Little Brown)
Deze pionier op het gebied van natuuropnamen zet uiteen hoe dierengeluiden een klankweefsel vormen dat doet denken aan een orkest, én een aanwijzing vormt voor een gezond ecosysteem. - Hans Slabbekoorn/Peter Marler – Nature’s Music, The Science of Birdsong (Elsevier Academic Press)
Alles wat begin deze eeuw bekend was over vogelzang gebundeld in een kloek boek, met bijdragen van vooraanstaande onderzoekers; en met twee cd’s. - David Rothenberg – Why Birds Sing, a journey into the mystery of bird song (Basic Books)
Filosoof en klarinettist David Rothenberg buigt zich over het raadsel van vogelzang; evenknie in woorden van de gelijknamige cd. - David Quammen – The Song of the Dodo: Island Biogeography in an Age of Extinctions (Scribner)
Over de invloed van eilanden en geïsoleerde leefgebieden op de evolutie van dieren, en hun overlevingskansen; de conclusie stemt niet optimistisch. - David Quammen – Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic (WW Norton)
Profetisch boek, evenmin opwekkend, maar veelzeggend over gevolgen van grote bevolkingsdruk voor het welzijn van de mensheid. - Hollis Taylor – Is Birdsong Music? Outback Encounters with an Australian Songbird (Indiana University Press)
De analyse van de zang van de Pied Butcherbird (Zwartkeelorgelvogel), en verslagen van ontmoetingen die Taylor had met deze vogels; is direct gekoppeld aan de dubbel-cd Absolute Bird (zie luisterlijst). - John Luther Adams – Winter Music, composing the north (Wesleyan University Press)
Een componist die het ijzige landschap van Alaska weerspiegelt in zijn werk; met cd. - HC ten Berge – Mythen en fabels van noordelijke volken, drie delen (Meulenhoff)
Verhalen uit noordelijke tradities over verbondenheid van deze mensen met de natuur - JG Ballard – The Drowned World (HarperCollins)
Dystopische roman over de gevolgen van een stijgende zeespiegel als gevolg van opwarming van de aarde, geschreven in 1962 - Timothy Egan – The Worst Hard Time (Mariner Books)
IJzingwekkende getuigenverslagen van de Dust Bowl, een ecologische katastrofe uit de jaren 1930 - Theodore Levin – Where Rivers and Mountains Sing (Indiana University Press)
Over de verbondenheid van inwoners van Tuva (bekend om hun boventoonzang) met hun omgeving; met cd - Robert Macfarlane – Landmarks (Penguin Books)
Over het begrip van natuurlijke omgevingen door middel van woorden, die steeds meer in vergetelheid raken; en ontmoetingen met mensen die met die verschillende omgevingen te maken hebben. - Merlin Sheldrake – Entangled Life (Bodley Head)
Over schimmels, zwammen en korstmossen, en hun rol in de onderlinge verwevenheid van planten en bomen – de basis van elk ecosysteem (broer van Cosmo, zie luisterlijst) - Frans de Waal – Primates and Philosophers, how morality evolved (Princeton University Press)
Over de nauwe verwantschap tussen mensapen en de mens, en wat dat zegt over ons mensen; geschreven door een vooraanstaand expert op het gebied van mensapen - Hans Mulder – De ontdekking van de natuur (Terra)
Veranderende inzichten van de mens in de natuur door de eeuwen heen, prachtig geïllustreerd; ontvanger van de Jan Wolkers Prijs 2021, jaarlijks toegekend aan het beste Nederlandse natuurboek.
