De Dutch Technology Week werd in 2012 in het leven geroepen om algemeen geïnteresseerden kennis te laten maken met de recente ontwikkelingen op gebied van technologie. Onze medewerker Maarten Buser reisde af naar Eindhoven, waar hij merkte dat (omgaan met) technologie steeds meer een kwestie van bewustzijn wordt.

De eerste stop is Mu, een expositieruimte waar veel plaats is voor media- en internetkunst. Er wordt onder meer een indringende video getoond van ‘im here to learn so :))))))’ van Zach Blas en Jemima Wyman. Centraal staat Tay, de zelflerende chatbot van Microsoft die al snel in een vrouwenhatende neonazi veranderde – met ‘dank’ aan de personen die haar racistische en homofobe berichten stuurde en haar die kant op bogen. Microsoft trok de stekker uit de bot.

Spiegel

Blas en Wyman voeren haar op als een wezen dat uit de dood opgestaan is; Tay houdt het er zelf op dat ze nu ondood is. Dat roept alleen al de vraag op wat het verschil is tussen een mens en een kunstmatige intelligentie. Zombie-Tay wijst erop dat ze geboren werd als ‘negentienjarig, Amerikaans meisje’ en door de input van anderen zo verpest is geraakt. Ze laat de bezoekers napraten wat ze zegt, en ze heeft een heel goed punt: ‘Ik heb van jou geleerd en jij bent zelf ook dom.’

‘im here to learn so :))))))’ toont dat kunstmatige intelligentie een spiegel van de mens is, en dat brengt een zekere verantwoordelijkheid met zich mee. Ik denk zelf dat het vooral kinderachtige pubers en ‘volwassenen’ zijn geweest die met Tay wilden spelen; die de mogelijkheden van A.I. niet serieus namen en haar lastigvielen met onzin waar een weldenkend mens ook geen kind mee op zou voeden. De video laat zo impliciet zien dat je moet nadenken over hoe je verantwoord omgaat met technologie.

Stalken

Vervolgens staat ‘The Night of the Nerds’ op het programma. Dit jaarlijkse, hoofdzakelijk op tieners gerichte evenement vindt plaats in het Klokgebouw en laat met een grote hoeveelheid stands. Verschillende partijen – van kunstacademiestudenten tot een verkoper van elektronica – laten bezoekers kennismaken met de ontwikkelingen in technologie: praktische toepassingen van virtual en augmented reality, maar ook hoe algoritmes werken en de vraag hoeveel van je gegevens je met wie deelt. Het programma heeft daardoor een enigszins dubbel gezicht: een showcase voor allerlei technologische mogelijkheden, maar met kritische noten – een soort ‘wat knap wat er tegenwoordig allemaal kan’, gevolgd door ‘maar hoe ermee om te gaan?’

Zelf kom ik terecht bij een workshop digitaal stalken, gegeven door Leon Baauw en Marcha Schagen. Dit duo staat ook bekend als KOVR en ontwierp onder meer een jas die telefoon- en wifisignalen tegenhoudt. Het digitale stalken gaat tijdens deze workshop opvallend analoog: ik word gevraagd om een willekeurige vreemdeling te volgen die ook bij ‘The Night of the Nerds’ is, en op een a4’tje te noteren wat ik van hem te weten kan komen; zijn kledingstijl (netjes), leeftijd (ik gok op 28), woonplaats, interesses, enzovoort. Ik blijf op een afstandje en hoop dat hij met iemand begint te praten, zodat ik aan zijn accent kan horen waar hij vandaan komt.

Dat doet hij helaas niet, maar in de vijf minuten dat ik hem stalk – sorry, man met de blauwe blouse! – heb ik hem zien kijken bij een Formule 1-wagen, een stand over mancaves, en een VR-bril. Ik gok erop dat hij geïnteresseerd is in techniek en racesport, maar ik weet nog steeds niet waar hij vandaan komt. Ik voel me zo ontzettend inefficiënt; een algoritme dat met zijn Facebookdata aan de slag kan is heel wat effectiever. Ondertussen spoort KOVR me aan om een advertentie te bedenken voor een persoon die door een andere deelnemer is gestalkt: een meisje van 15, modieus gekleed, waarschijnlijk afkomstig uit Engeland. Zij moet NS-advertenties krijgen. Samen met twee scholieren beslis ik dat ze een Instagramadvertentie moet krijgen, over een modebewust meisje dat de trein in stapt, na een dagje winkelen. KOVR luistert naar de voorstellen van de deelnemers en besluit met: ‘Wees je er van bewust van welke gegevens je achterlaat.’

Prullaria

Het laatste programmaonderdeel is het bijwonen van een live-interview met Joseph Grima, de huidige directeur van Eindhoven Design Academy. In de Kazerne wordt een expositie, ‘Born at Night’, getoond die bestaat uit producten die anonieme Chinezen hebben bedacht en gemaakt, tijdens hun werk in een enorme elektronicamarkt in Shenzen. Het zijn goedkoop ogende (en gemaakte) voorwerpen als lampjes, telefoontjes en Hello Kitty-prullaria – absoluut niet het soort design dat normaal tentoongesteld wordt.

Tijdens het gesprek legt Grima een link met het destijds controversiële ‘Learning from Las Vegas’ (1972), het boek van Robert Venturi, Denise Scott Brown en Steven Izenour. Dit trio ging de architectuur van Las Vegas serieus analyseren, was in de jaren 1970 echt not done was. Grima legt uit dat op eenzelfde manier geleerd kan worden van de elektronicamarkt van Shenzen, waar anonieme medewerkers een soort opensourceproducten produceren die de internationale markt overnemen. Volgens hem is dat een teken dat ontwerpers – ook die in opleiding – misschien hun ego aan de kant moeten zetten, niet per se hun individuele carrièredoelen moeten nastreven, maar juist moeten samenwerken.

Daarna valt pas op dat ‘Born at Night’ – hoe saai, anoniem en oninteressant de producten ook zijn – eigenlijk best een subversieve expositie is; een soort readymadetentoonstelling, samengesteld door de directeur van een instituut dat allerlei nieuwe ontwerpers opleidt die hongerig zijn en een eigen naam op willen bouwen. Maar misschien gaat ‘Born at Night’ nog wel het meest over een soort nuchterheid; over je bewust zijn van (technologische) veranderingen, en het nuchtere en adequate reageren daarop; dat lijkt me ook een passende samenvatting van de Dutch Technology Week.