Tot ze aan haar bejubelde debuutroman begon te schrijven, was Sanne Huysmans een vaste medewerker van Gonzo (circus). Voor onze editie van november-december 2017 schreef filosofe Lisa van Vliet een uitgebreide recensie van ‘Rafelen’. Omdat we je graag op de hoogte houden van de activiteiten van onze medewerkers, kun je de recensie hier volledig online lezen.

Met ‘Rafelen’ schreef Sanne Huysmans haar debuutroman: een werk waarmee ze een ware vloedgolf aan ideeën en beelden uit haar pen liet vloeien. Een van de belangrijkste motieven van Huysmans’ roman is de entropie. Dit uit zich niet, zoals je misschien zou denken, in een dadaïstische warboel van woorden en klanken, maar in een filosofische roman over de liefde, de chaos en de rol die de wetenschap inneemt te midden van deze twee grootheden. Specifieker: als een liefde voorbijgaat of het klimaat verandert, valt de boel dan langzaamaan voorgoed uiteen, of zijn er altijd nog aanknopingspunten? Deze abstracte thema’s duiken in de roman in tastbare gedaantes op. Het werk schippert tussen de allerpersoonlijkste gedachten van de hoofdpersonages en een theoretische blik met de kosmos als megalomaan speelveld. Deze twee perspectieven, het persoonlijke en het wetenschappelijke, lijken misschien onverzoenbaar, maar ‘Rafelen’ belichaamt een duidelijk statement tegen elke opvatting die deze twee domeinen strikt van elkaar scheidt. De ervaringen en bespiegelingen van hoofdpersonage Clara worden in een natuurkundige en materiële beeldtaal opgetekend, een taal vol zonnewendes en ruimtepuin, terwijl de wetenschap in een menselijk licht geplaatst wordt. Zo worstelt Clara met de sociale vragen die de fysica kan oproepen: vragen over maatschappelijke entropie, de rol van de culturele bepaaldheid van de wetenschapper in de interpretatie van zijn experimenten, en het moeilijk met de werkelijkheid te verzoenen optimisme van de wetenschap. Wanneer Clara’s relatie strandt beginnen haar gedachten te ratelen en wordt ze gedwongen te zoeken naar een nieuwe manier om in het leven te staan. Naast een filosofische roman met abstracte thema’s, zoals het toeval en de chaos, kan ‘Rafelen’ daarom ook worden gelezen als een verkenning van het web van de interpersoonlijke relaties, met als zwaartepunten mensenvrees en vriendschap. Clara en de personages waarmee ze in aanraking komt doen niet alleen theoretische bevindingen, maar ontdekken tegelijkertijd hun rol als sociale actoren en ontdekken zo simpelweg ook elkaar. Clara haalt in een discussie Wittgenstein aan, die stelt dat het wezen van de werkelijkheid in de verbinding tussen objecten te vinden is, en niet in de materie zelf. De roman suggereert dat deze gedachte ook iets te zeggen heeft over de sociale werkelijkheid. De korte, betekenisvolle ontmoetingen die Clara heeft met vreemdelingen geven de roman kleur, alsook een levendige invulling van het filosofische gedachtegoed in het algemeen. ‘Rafelen’ heeft een afwisselend ritme, de lezer beweegt zo mee tussen reflectie en verhaal. De roman verliest hierdoor af en toe wat aan vaart in de passages waarin de innerlijke reflectie van het hoofdpersonage centraal staat. Voor de lezer met een liefde voor de Nederlandse taal zal dit echter geen probleem zijn, aangezien de roman in een zeer maximale stijl en in begeesterde taal geschreven is. ‘Rafelen’ is een knap debuut waarin verschillende domeinen en denkwijzen samenvloeien, het ontrafelt oude vertogen om tot een geheel eigen standpunt te komen.

Sanne Huysmans, Rafelen. (Antwerpen/Amsterdam: Houtekiet, 2017)