In ons lijstje van 100 toonaangevende labels van het moment, prijkt ook het Rotterdamse Tonefloat Records. Geheel terecht want na een pauze van een paar jaar is drijvende kracht Charles Beterams er opnieuw ingevlogen en volgen de releases in hoog tempo elkaar op. Opvallend zijn telkens de bijzondere covers.

Begin 2011 is Tonefloat Records toe aan haar 100ste release. Reden om eens goed uit te pakken. Op 27 februari zal Paradox in Tilburg het toneel zijn voor een dwarsdoorsnee van de Tonefloat-catalogus, zoals het Nijmeegse psychedelische ensemble The Use Of Ashes (lees het interview in GC#96) en Ron Geesin (componist en vader van Dan Geesin). Daarnaast zal in Tilburg TF100 worden gepresenteerd, een boekwerk met daarin een overzicht van de 100 release plus een 10” speciaal voor deze gelegenheid in gecreëerd door de prominenten van op het label zoals Dirk Serries, die samen met Yellow6’s Jon Attwood hun nieuwe project Sleep of Reason voorstelt. Voor slechts 15 euro kun je om drie uur des middags al aan schuiven in het jazzpodium voor een feest vol experimentele en sfeervolle muziek, van drones tot experimentele folk. www.paradoxtilburg.nl en tonefloatrecords.blogspot.com

The Use of Ashes

‘Mind Music’ uit Nijmegen

Ze hebben de naam een ‘trip-band’ te zijn, maar maken naar eigen zeggen gewoon ‘mind music’. Underground is The Use of Ashes beslist. En Syd Barrett kijkt voortdurend over de schouder mee.

“Het is de zoektocht”, zegt Peter van Vliet. “Het onvervulde verlangen dat het hele leven blijft knagen. Wat is dit? Wat doe ik hier? Wat is de bedoeling van dit bestaan?”
Grote vragen. Van Vliet, vijftiger te Nijmegen, stelt ze als het idee achter de White Nights-trilogie van zijn groep The Use of Ashes ter sprake komt. Een album-drieluik waarvan twee delen reeds zijn verschenen: ‘The Hand of Tzafkiël’ in 2008 en ‘Glowing Lights’ een jaar later.
“Waar het uiteindelijk om gaat is de weg naar huis te vinden”, vervolgt hij. “De plek waar je rust hebt.” Dat zoeken gaat bij Van Vliet middels de muziek. Hij knikt. “Het is een ongoing business. Het hoort bij mijn leven. Ik heb het vanaf mijn zestiende gedaan. Mijn muziek is als een dagboek voor mij. Een weerspiegeling van mijn zijn. En op een gegeven moment diende dit zich aan. Dit drieluik.”

The Use of Ashes bestaat al ruim twintig jaar – waarover later meer. The Use of Ashes komt voor uit de ‘ultra’-formatie Mekanik Kommando, die in de jaren 1980 aan de weg timmerde – waarover later eveneens meer. The Use of Ashes bestaat uit Peter van Vliet en Maarten Scherrenburg, die beiden gitaar, diverse exotische snaarinstrumenten en synthesizer spelen en zingen, en Peters broer Simon, die met elektronica en loops ‘soundscapes’ toevoegt. The Use of Ashes mengt folk en psychedelische pop met drones als bindmiddel. De geest van Syd Barrett is zelden ver weg.

Transitie

“Ik speel inmiddels al vijftien jaar samen met Maarten”, vervolgt Van Vliet zijn verhaal over het drieluik. “Gewoon, lekker muziek maken. We hadden al heel wat songs liggen en opeens zag ik onderlinge verbanden.” Het had ook met omstandigheden te maken, zegt hij. Gebeurtenissen in zijn persoonlijke leven. Omstandigheden waardoor je pas op de plaats maakt en gedwongen wordt om jezelf bepaalde vragen te stellen. ‘Een reflecterende periode’, noemt Van Vliet het.
‘The Hand of Tzafkiël’, het eerste van de drie albums, verwijst naar de aartsengel Tzafkiël (of Zadkiel, terwijl er ook nog diverse andere schrijfwijzen gebruikt worden). Niet één van de zeven bekende aartsengelen, maar wel een regelmatige verschijning in de Joodse mystiek en westerse magie. Volgens Peter van Vliet staat Tzafkiël voor ‘transitie’. Voor de overgang van leven naar dood en van dood naar leven. Het verklaart de sfeer van de vijftien stukken: contemplatieve folk. Bezonken drones. Geluidscollages die een vage echo laten horen van wat geweest is of van wat nog komen moet. Van Vliet: “Het is voor mij een plaat die de reflectie ademt.”
Het tweede White Nights-album, ‘Glowing Lights’, heeft al in het eerste nummer een andere sfeer: het licht aan het eind van de tunnel. De opgetogenheid van het onderweg zijn. “Het is de weg naar thuis”, zegt Van Vliet. “Naar warmte en liefde. Er zijn uiteindelijk maar twee keuzes mogelijk in het leven: die voor de angst en die voor de liefde. En dat tweede album geeft die laatste keuze weer.” Hij noemt het nummer ‘Stranger in Paradise’, een van de speels toegankelijke popliedjes van de plaat. “Daarin word je voor mijn gevoel rondgeleid. Heel uitnodigend.”
De titels van de twee eerste albums hadden ze eigenlijk al direct toen ze besloten een album-drieluik te maken, zegt Van Vliet. “’Glowing Lights’ is immers de plek waar je naartoe wilt. En ook de titel van deel drie is reeds bekend, al moet die nog opgenomen en voor een deel nog gecomponeerd worden: ‘Flakes of Eternity’. “We zijn immers onsterfelijke geesten. Dat zit heel diep in ons. In muzikaal opzicht is het eerste deel heel donker en het tweede al veel lichter. Beide zijn bij uitstek studioalbums. Het derde deel moet aardser worden. Een echte ‘bandplaat’. Die willen we in een livesituatie opnemen en daar dan in de studio hooguit nog iets aan toevoegen.”

Bijbelse metaforen

Wat de albums van The Use of Ashes met elkaar gemeen hebben – niet alleen de eerste twee delen van het drieluik, maar ook het half dozijn platen dat daaraan vooraf ging – is de sfeer. Die is altijd nevelig. Alsof het droombeelden zijn. Een ‘fantasy’-sfeer. Op de vraag of dat een vorm van escapisme voor hemzelf is of dat hij zijn luisteraars een alternatief voor het jachtige aardse heden wil bieden, reageert Van Vliet beslist: “Nee, nee. Ik wil mij zeker niet onttrekken aan de werkelijkheid. Ik zie het veel meer als een hanteerbaar maken van die werkelijkheid. En we lopen met zeven miljard mensen op deze aardbol rond, dus zijn er ook zeven miljard werkelijkheden. Iedereen mag z’n eigen verhaal horen in onze muziek.”
De mix van folk-invloeden en drones is interessant. Hoe ver ze op het eerste gehoor ook van elkaar verwijderd zijn, beide wortelen sterk in de niet-academische muziektraditie. De traditie van de verhalenvertellers en de tribale rituelen. Daar heeft hij eigenlijk nooit zo bij stil gestaan, zegt Van Vliet. “Maar ik heb me wel altijd gerealiseerd dat die drones zo lekker zijn om te doen. Muziek als een lekkere deken. En wij maken die muziek toch primair voor onszelf.”
Dat hij royaal strooit met bijbelse metaforen – de engelen die regelmatig terugkeren, de slang uit de titel van de bekendste Mekanik Kommando-lp ‘Snake is Queen’ – komt doordat hij het gewoon sterke symbolen vindt, zegt Van Vliet. Hij is er – katholiek, Nijmegen – mee grootgebracht. “Zo’n parabel van de verloren zoon is voor mij toch het ultieme liefdesverhaal. Liefde geven en liefde krijgen. Maar wij zijn absoluut géén reliband, hoor.”

Licht uit de ogen

In 1995 ontmoette Peter Van Vliet Maarten Scherrenburg tijdens een Pink Floyd-fanclubdag, waarna de huidige bezetting van The Use of Ashes ontstond. De eerste officiële Use of Ashes-release was echter de lp ‘The Castle of fair Welcome’ uit 1988, die eigenlijk nog onder de groepsnaam Mekanik Kommando was uitgebracht op het eigen Rosebud-label. Een plaat die qua sfeer al helemaal in de hoek van de latere Use of Ashes zat, en daar hadden de oude Mekanik Kommando fans nogal moeite mee. De groep had 500 exemplaren laten persen waarvan er met moeite veertig waren verkocht. “Voor ons was het een logische muzikale ontwikkeling, maar voor de buitenwereld blijkbaar niet”, vertelt Van Vliet. Dus besloten ze de groepsnaam maar te veranderen. “En op dat moment kregen we nota bene uit Noorwegen een flinke bestelling voor die plaat. We schreven terug dat ze dat album konden krijgen, maar dat we voortaan The Use of Ashes heetten, en hebben de naam van alle resterende lp’s met een sticker overgeplakt.”
De cd-release van het album, die in 2005 bij Tonefloat verscheen, is ook onder de naam The Use of Ashes. “Bij het Castle-album hebben we formeel de knoop van de naamsverandering doorgehakt”, zegt Peter van Vliet. “Maar gevoelsmatig ligt het omslagpunt voor mijzelf al eerder, bij ons album ‘Shadow of a Rose’ uit 1986. We hadden ons in een paar jaar tijd met Mekanik Kommando het licht uit de ogen gespeeld. En op dat moment was het helemaal op. We kozen voor een andere koers, wat door onze toenmalige platenmaatschappij, EMI, totaal niet werd begrepen. Terwijl Mekanik Kommando, net als The Use of Ashes later, draaide om het idee dat je muzikaal moest kunnen doen waar je zin in had.”

Ultra

Mekanik Kommando was de naam van de groep die de twee bassisten van de Nijmeegse waveformatie Zelek, Peter van Vliet en Lasika Panyigay, samen met synthesizer speler Simon van Vliet in 1979 vormden om muzikaal te kunnen freewheelen. Kraftwerk was een inspiratie. Het Franse Magma ook. De groepsnaam was ontleend aan het legendarische derde Magma-album ‘Mekanïk Destruktïw Kommandöh’, zoals ze later de naam The Use of Ashes zouden ontlenen aan het vierde album van de Amerikaanse psychedelische folkband Pearls Before Swine.
Met hun strakke, door elektronica gedomineerde, kil aandoende muziek viel Mekanik Kommando met de neus in de boter van de tijdgeest. De groep werd direct omarmd in kringen rond het tijdschrift Vinyl – dat het uithangbord werd van de zogenaamde ‘ultra’-beweging – en kreeg behalve een artikel ook een flexi-single in het eerste nummer van het blad, dat februari 1980 verscheen. Overigens zijn de allervroegste, nog zeer prille opnamen van Mekanik Kommando, uit november 1979, onlangs onder de titel ‘Blue Bananas’ op een fraaie transparante 10” vinylschijf verschenen bij Tonefloat.
De groep kreeg de wind zelfs zozeer mee, dat ze na een album en 12” bij Torso – het label van Minny Pops’ Wally van Middendorp – een contract aangeboden kregen bij Wereld Record, een sublabel van EMI, waar twee albums verschenen. Ultra was ‘major’, leek het. “Ach, wij waren ultra tot we geen ultra meer waren”, relativeert Peter van Vliet. Hij vertelt over de scene rond de Amsterdamse club Oktopus, eind 1980, waar vooral Amsterdamse bands als de Minny Pops speelden, maar Mekanik Kommando ook voet aan de grond kreeg. “Maar we kwamen bij die lui verder niet over de vloer, of zo.” En toen de groep na twee strakke ritmeboxalbums in 1986 met het speelsere ‘Shadow of a Rose’ kwam, haakte EMI al snel af.
Dit voorjaar brengt het al eerder genoemde Tonefloat Records uit Rotterdam het Mekanik Kommando-debuut ‘It Would Be Quiet in the Woods if Only a Few Birds Sing’ uit 1981 voor het eerst op cd uit. “Ik dacht heel lang: Niet doen! Laat de mythe de mythe blijven”, zegt Van Vliet. “Maar inmiddels heb ik het los kunnen laten en de tapes zelf geremasterd. Ik heb nu een goed soort afstand.”

Droomwereld

Mekanik Kommando had halverwege de jaren 1980 graag naar Duitsland gewild om met Conny Plank – legendarische producer van talloze Krautrockreleases – te werken. Maar de breuk met EMI maakte dat onmogelijk. Internationaal getoerd heeft Mekanik Kommando ook niet, al werden de platen wel degelijk in het buitenland verkocht. Wat The Use of Ashes betreft geldt dat nog veel nadrukkelijker. Voor de albums van die groep is wereldwijd belangstelling.
“Mekanik Kommando was door die ultra-trend toch een beetje een ‘hype’”, zegt Peter van Vliet. “Dat is The Use of Ashes beslist niet. Die band is echt ‘underground’, al is dat etiket niet iets wat ik per se koester. Wat wij koesteren is ons verhaal, ons samenspel. We hebben pas weer eens live gespeeld en dat leverde vijftig minuten non-stop chemie op. Daar doen wij het voor. Daarom zou het leuk zijn als we nu ook eens een wat serieuzer toertje zouden kunnen doen. We spelen de komende maanden al meer dan we de afgelopen jaren hebben gedaan.”
Her en der wordt al gefluisterd over een combi met de Legendary Pink Dots en Beequeen. Alle drie groepen met wortels in Nijmegen. Alle drie ‘veteranenbands’ met een knipoog naar de droomwereld van Syd Barrett. “Dat zou leuk zijn”, reageert Van Vliet. “Dat zou ook wel passen, denk ik. Al zie ik zelf vooral de verschillen tussen die groepen. Maar wat ons bindt is het undergroundkarakter.”

The Use of Ashes. Lees tien recensies van albums van de groep en grote kans dat in de helft daarvan gesproken wordt over muzikanten die zich in een permanente lsd-trip bevinden. Peter van Vliet begint te lachen. “Ja, ik weet het en het is ook wel begrijpelijk. We spelen in onze teksten zelfs een beetje met dat imago. Maar het is toch echt niet veel meer dan een ‘natural high’. We trippen op onze eigen muziek. We maken ‘mind music’. En we nodigen de luisteraar uit om in te stappen en die reis mee te maken. Ik zei het al, het is een zoektocht. Totdat je bij jezelf uitkomt. Bij je eigen verhaal.”

Extra info

Discografie

The Use of Ashes – The Castle of Fair Welcome (Rosebud, 1988, LP / Tonefloat, 2005, cd)
The Use of Ashes – Ice 67 (Tonefloat, 2004, cd)
The Use of Ashes – White Nights: The hand of Tzafkiël (Tonefloat, 2008, lp/cd)
The Use of Ashes – White Nights: Growing Lights (Tonefloat, 2009, lp/cd)
Mekanik Kommando – Blue Bananas (Tonefloat, 2010, 10
Makanik Kommando – It Would Be Quiet in the Woods if Only a Few Birds Sing (Torso, 1981, LP / Tonefloat, 2010, cd)
Mekanik Kommando – Snake is Queen (Wereld Record/EMI, 1982, lp)

www

www.useofashes.com
www.mekanikkommando.com
www.tonefloat.com