TIP: JazzLab Series – 2x Bart Maris

In februari toert Bart Maris in het kader van de JazzLab Series met twee projecten die hem van een minder vertrouwde kant laten horen.

Wie kent hem niet? De wat kalende, energieke trompettist die in het verleden concertpodia onveilig maakte met X-Legged Sally en Think of One en nu hetzelfde doet met bands als FES, Jaune Toujours en Moker. Exacte statistische gegevens ontbreken, maar Maris moet zowat de meest spelende Belgische trompettist zijn die, naast bij de eerder vermelde bands, ook te horen was bij Briskey, Electric Barbarian en Va Fan Fahre. Om maar een heel bescheiden greep uit ’s mans cv te doen.

Camionette

Zijn staat van dienst en de onbevangenheid waarmee hij tussen genres laveert, leverden hem vorig jaar een Sabam Jazz Award op in de categorie “vaste waarde”. De bekroning is voor Maris geen reden om het rustiger aan te doen, want in februari doorkruist hij Vlaanderen. Niet dat hij ooit anders gedaan heeft, maar nu doet hij het wel onder eigen naam en met een volwaardig tour, een coproductie van de JazzLab Series en Vrijstaat O., Rataplan, De Werf, NONA, Handelsbeurs, Flagey, De Casino en CC Muze. Maris zal op de meeste van deze locaties (alleen CC Muze wordt niet aangedaan) te horen zijn in twee verschillende formules: eerst in duo met cellist Lode Vercampt, daarna als gast bij het Franse kwartet Walabix.

Van beide combinaties verscheen ondertussen een album. Het meest recente is dat van Walabix, een band die deel uitmaakt van het Tricollectif, een samenwerkingsverband van muzikanten en beeldende kunstenaars. De musici van het collectief lopen niet alleen de deur plat in elkaars projecten, maar bundelden de krachten ook promotioneel, organiseren met de Soirées Tricot in Parijs een eigen festival en delen tegenwoordig zelfs een camionette, kwestie van het vervoer naar en van optredens te stroomlijnen.

De groep, die bestaat uit saxofonisten Quentin Biardeau en Gabriel Lemaire, drummer Adrien Chennebault en cellist Valentin Ceccaldi speelt al meer dan zeven jaar samen en bracht in 2012 een eerste cd ‘Nuts’ uit. Maris liep de vier tegen het lijf in de Hot Club de Gand in Gent. “Ik was meteen onder de indruk van hun frisse aanpak en de dag erna heb ik meegespeeld tijdens hun concert in Lille. In het schaars opgedaagde publiek zat toen iemand die ons voorstelde een album te maken voor zijn label. Zo zijn we vorig jaar in mei beginnen repeteren om daarna tien dagen te spelen in Frankrijk en België. Voor die concerten werkten we samen met een cineast die beelden maakte van het publiek en zo voor een mooie ‘filmtrack’ zorgde die achter ons geprojecteerd werd: close-ups van mensen die naar onze muziek keken, terwijl wij die speelden.”

Extatisch

Het visuele luik werd voor de JazzLab Series niet bewaard, het muzikale gelukkig wel en dat kan op zich al tellen, zoals te horen is op ‘Walabix Invite Maris’ (BeCoq/El Negocito). De cd bestaat uit opnames van het laatste concert van de tour en twee studiodagen. Het resultaat laat een groep horen die bij momenten heel gesofisticeerd, maar tegelijkertijd ook spontaan en natuurlijk klinkt. Soms speelt het vijftal resoluut contrapuntisch, terwijl even later de stomende energie van cello en drums een ideale springplank vormen voor de exploten van de blazers. Bijzonder indrukwekkend zijn de improvisaties in lange lijnen die bij momenten ritueel aandoen ‘(‘Ingram’, ‘Iciba’) en in ‘Mat’ zelfs extatisch worden.

Het mag echter altijd nog wat meer zijn en daarom zal tegen het einde van elk JazzLab Series-concert Lode Vercampt mee komen spelen, waardoor het kwartet, dat met Maris een kwintet geworden is, als sextet eindigt. Of zelfs in nog grotere gedaante, want Maris sluit niet uit dat hier en daar nog andere muzikanten zich melden.

Slurpen

Twee cello’s in een band, is dat niet wat veel van het goede? Voor Maris niet, “Want”, zo zegt hij, “Valentin van Walabix benadert de cello op een heel andere manier dan Lode. Het wordt echt spannend om die twee samen op een podium te hebben.” Dat Ceccaldi en Vercampt een heel eigen manier van spelen hebben, wordt snel duidelijk wanneer ‘Walabix Invite Maris’ naast ‘Krommekeer’ (de cd van Maris en Vercampt, enkele jaren geleden verschenen op el NEGOCITO) gelegd wordt. Zelfs in de wetenschap dat beide heren een klassieke opleiding gevolgd hebben. Ceccaldi speelde bij klassieke orkesten en bij de Tunesische zangeres Emel Mathlouthi, terwijl Vercampt gepokt en gemazeld werd bij I Fiamminghi en Prima La Musica, maar even goed bij het muziektheater LOD en het RadioKUKAorkest.

“Het duo met Lode is zo’n zeven à acht jaar geleden ontstaan dankzij een dansproductie van Pé Vermeersch, waarvoor ik de muziek schreef. Vandaar ook dat er op de cd nog enkele titels staan die beginnen met Pé. De voorstelling werd echter niet opgepikt en de muziek dreigde in een lade te verdwijnen. Het was Lode die er op aandrong om er toch iets mee te doen en daarom ben ik nieuw materiaal beginnen schrijven en stukken gaan bewerken die eigenlijk voor andere bezettingen bedoeld waren, maar daar niet goed onthaald werden.”

De muziek van het tweetal klinkt op ‘Krommekeer’ heel verfijnd, vaak ronduit melodisch en laat verwijzingen horen naar folk, wereldmuziek en zelfs klassieke en oude muziek. Maris haalt zijn meest gecontroleerde piepen, slurpen en kreunen boven, maar speelt met hetzelfde gemak uiterst zangerig. Wat er ook gebeurt, alles staat in het teken van het muzikale resultaat: hier is geen plaats voor effecten om de effecten.

Een beetje bruut

De muziek op ‘Krommekeer’ speelt zich dan ook eerder af op kamermuziekniveau en dat is volgens Maris geen toeval. “De trompet wordt veelal met volume geassocieerd. Wanneer ik in een grotere bezetting speel, werk ik daar ook graag mee. Een beetje bruut is immers wel leuk, maar ook hele kleine klanken vind ik mooi en in het duo met cello kunnen die volledig op de voorgrond komen.”

“Ik hou trouwens erg van de duo-formule, omwille van de grote openheid waarin je kan spelen, heel dialogerend. Het is dus geen toeval dat ik ook duo’s vorm met pianist Peter Vandenberghe (Too Noisy Fish, FES), coloratuursopraan Sylvie Depauw en accordeonist Stijn Bettens (voor Gus & Gus, een hommage aan de swing en musette van Gus Deloof & Gus Viseur), maar alleen met Lode heb ik al een cd uitgebracht.”

Hoewel hij het niet met zoveel woorden zegt, voelt het duo met Vercampt wel aan als een “eigen” project van Maris. Het was echter niet zijn eerste. Die eer is voor Les Poubelles waarmee hij in 2005 op de eerste Flemish Jazz Meeting te horen was. “Dat was een zeskoppige formatie (twee drummers, twee gitaristen en twee blazers) die onmogelijk te verkopen bleek aan organisatoren. Daarom heb ik de formule gehalveerd, maar ook daarmee kon ik alleen sporadisch spelen.”

Met het duo lukt het duidelijk beter en dus moet er ook meer muziek voor geschreven worden, iets wat Maris eigenlijk mooi uitkomt. “Ik schrijf veel muziek, maar er zijn meestal maar weinig kansen om die te spelen. Daardoor wordt materiaal vaak niet echt gerepeteerd of afgewerkt, ook al omdat sommige jazzmuzikanten niet de beste lezers zijn. Met Lode ligt dat anders. Hij kan alles aan en dus kan ik bergen materiaal schrijven dat hij dan voor de vuist weg kan spelen. Heerlijk is dat.”

Werktuigen

“Momenteel bestaat ongeveer de helft van ons repertoire uit stukken uit de dansproductie, speciaal geschreven voor cello en trompet. Hoewel ik moet bekennen dat ik die dingen ook wel eens in een andere bezetting durf proberen. Nu schrijf ik nog steeds materiaal voor ons duo, vooral in een zoektocht naar nieuwe mogelijkheden, zodat we in ieder stuk een andere rol kunnen opnemen.”

Na jaren samenspelen is het tweespan duidelijk doorgewinterd. Wat met Les Poubelles niet lukte, is in de compacte duo-bezetting wel mogelijk en dat heeft volgens Maris ook muzikale gevolgen. “Doordat we heel veel optredens gespeeld hebben, voornamelijk huiskamerconcerten, heeft het materiaal een zekere eigenheid gekregen. Tempo’s zijn veel duidelijker geworden en ook de sfeer van de stukken en de improvisatiemomenten zijn nu beter geprofileerd. We voelen elkaar ondertussen zo goed aan dat we composities op een bepaald concert helemaal kunnen omgooien zonder dat het duidelijke verhaal verloren gaat. De stukken zijn werktuigen geworden waarmee we aan de slag gaan en dat werkt heel inspirerend.”

Alle informatie over de JazzLab Series-tour van 2x Bart Maris is te vinden op http://www.jazzlabseries.be/seizoen-2014-2015/2x-bart-maris