Het Amerikaanse label Southern Lord pakte eenmalig uit met een royale showcase in de hoofdstad van hun Europese imperium, in de Amsterdamse Melkweg. Met grote namen als Sunn O))), Magma, Unsane en Circle, en bij het grote publiek wat meer onbekende bands als Wolfbrigade, Okkultokrati, Big|Brave en Vitamin X.

Een heel gebeuren met kaartjes van vijftig euro, aansluitend switchen van de Oude Zaal naar de Max en andersom, en een programmering die waarschijnlijk nooit iedereen tevreden zou kunnen stellen. Het contrast tussen veel van de punk/metal bands en iets als Magma is al zo groot, dat het bijna niet voor te stellen is dat iemand de hele programmering 100% leuk vindt. Zelfs bij ondergetekende, iemand met een idioot brede smaak en een belachelijk tolerante inborst, kwam deze ontzaglijke diversiteit niet echt goed binnen. Vitamin X en Big|Brave heb ik gemist wegens omstandigheden, en over Okkultokrati en Wolfbrigade kan ik kort zijn: punk en metal met een hecht totaalgeluid, weinig tot geen solo’s, geen gelul, geen communicatie, alles dichtgetimmerd en in razende vaart.

Circle

Het Finse Circle is wat mij – en meer bezoekers – betreft het hoogtepunt van de avond. Elke release in het dik 25-jarige bestaan is anders, maar heeft bassist Jussi Lehtisalo en metal als constante. Van symfonisch tot trash en alles daartussenin, maar in de voortdurende vernieuwingsdrang is de band nu uitgekomen op een soort psychedelische versie van glamrock. Een drummer, bassist, zanger/keyboardspeler en maar liefst drie gitaristen die er alles aan doen om voor het publiek en zichzelf een leuke avond te hebben.
Na in Nederland jarenlang in kleine zaaltjes gespeeld te hebben, krijgt de (in Finland dan) cultband eindelijk eens een goede plek waar ze een groter publiek dat onbekend is met hun werk, kunnen verrassen. En dat gebeurt. Alle bandleden lopen in strakke, glimmende maillots, het ziet er niet uit maar vooral de parmantig theatrale balletpasjes van de zanger/keyboardspeler komen er goed in uit. Het geeft ook wat tegenwicht aan al de iconische rockposes die de bassist etaleert, de goede verstaander ziet in een stief uurtje de hele rockgeschiedenis voorbij trekken.
En dat is dan nog maar het uiterlijk, de gepassioneerde muziekliefhebbers van Circle slagen er probleemloos in hun enthousiasme voor een mix van moeilijk toegankelijke artrock, lompe metal / glamrock en vrije improvisatie met de mensen te delen. Heerlijk om weer een band te zien genieten van hun eigen interactie en die met het publiek, de zes mannen hebben er overduidelijk zin in en vermaken zich prima. Ze hangen dan ook vaak lekker over elkaar heen en keten er op los.

Magma

In de dagen voor het festival traden Circle en Magma nog samen op, vandaag sluiten ze weer naadloos bij elkaar aan. Bij het Franse Magma rond drummer Christian Vander is het cult, culter, cultst, en dat zullen we weten. Voor het grote publiek is het een van de best bewaarde geheimen van de Europese underground van de jaren 1960 tot nu, de kenners weten hun weg te vinden naar de spaarzame maar steevast bijzondere optredens. Niet iedereen trekt de eigen taal, de vaak bombastische composities, het wij-zijn-uniek elitaire karakter, de stuurse bandleider en de opera-achtige muziek even goed, maar er zijn altijd nog genoeg luisteraars die zich juist aangesproken voelen door het eigenzinnige van de in een totaal andere wereld verkerende muziekgroep.
Er waren nogal wat instrumenten in Kopenhagen achtergebleven, maar met behulp van bevriende Amsterdammers en de Melkweg kan de show toch doorgaan. En daar gaan ze op weg naar de planeet Kobaïa, twee keyboardspelers, twee zangeressen en een zanger, een gitarist, bassist en uiteraard drummer Christian Vander. Met het trekkerige, hoekige spel van de bijna zeventigjarige is niks mis, maar het lijkt er zeker in de eerste helft op dat hij af en toe wat achterop raakt bij het basspel. De blurpende bas is altijd al een dingetje geweest bij Magma, maar deze bassist speelt elke seconde driedubbel vol, nogal dwingend voor de rest. Het gebeurt in ieder geval met stijl en vakmanschap.

Het optreden loopt wat uit en de Max is halfvol, maar de show is magistraal. Er is geen een groep ter wereld dat je zo’n soort buitenaards, betoverend spektakel geeft – het oude Sun Ra Arkestra ligt wel op die lijn. Van de uiterste randen van het sterrenstelsel overschakelen naar Unsane in de Oude Zaal is nogal wat, maar als overbrugging naar Sunn O))) moet het te doen zijn. Het New Yorkse trio is ook al weer zeer oudgediend (1988), maar de noise/hardcore/metal staat nog steeds als een betonnen bunker. De band heeft zonder twijfel het mooiste geluid van de hele avond, zo messcherp, verzengend, intens en vol hoor je het zelden.

Sunn O)))

Dan is het tijd voor de uitsmijter: Sunn O))), dat de laatste tijd versterking heeft van Amsterdammer Tos Nieuwenhuizen, die eerder in onder andere God, Beaver en 35007 speelde. Er worden oordoppen uitgereikt bij de kassa en er hangen posters met ‘gehoorbescherming wordt aangeraden’, dat schept verwachtingen. En anders zijn het wel de vijftien uit de kluiten gewassen, in een halve cirkel opgestelde versterkers plus de voor het podium geplaatste extra mega peaker die alle seinen op rood zetten. Daar is Attila Csihar, de eerste in monnikspij gehulde gestalte die het dikke rookgordijn en de oranje gloed van de lampen doorklieft. Een minutenlang intro met een soort Gregoriaanse solozang en af en toe boventonen doet de rillingen over de ruggen lopen.

De geluidsorkaan ontwikkelt zich daarna langzaam maar genadeloos, de gewekte verwachtingen wat betreft volume worden volledig ingelost. Spelen met geluid is heel interessant en het opzoeken van de grenzen van wat een concert inhoudt ook, maar de muziek van Sunn O))) zou ook makkelijk zonder zo’n hoog geluidsniveau kunnen. En dan nog steeds indrukwekkend zijn, maar nu wordt – net zoals bij een band als Swans – het volume onnodig een issue. Gek trouwens, een optreden waarvoor je betaalt en het risico loopt om blind, besmet of gewond te raken zou problemen veroorzaken, maar dit schijnt stoer te zijn. Leuk onderwerp voor een discussie in Gonzo (circus)?
Gezien: Southern Lord Presents Sunn O))), Magma, Unsane, Wolfbrigade, Circle, Okkultokrati, Big|Brave, Vitamin X, 29 oktober 2017, Melkweg, Amsterdam