Naar aanleiding van Gonzo (circus’) 20ste verjaardag nodigde Mike Kramer van het (h)ear-festival in Heerlen ons uit als festivalpartner voor de eerste succesvolle editie van dit festival voor en over geluidskunst. Het sfeerverslag had je nog van ons tegoed.
De overvolle festivaldag begon omstreeks 14u00 met een reeks lezingen en performances. Gonzo (circus)-medewerker Theo Ploeg mocht in zijn thuisstad het festival aftrappen met een lezing over ruimte en geluid. Daarna was het de beurt aan Martijn van Boven voor de zeer gesmaakte Gonzo (circus)-lezing. Hij legde daarin een verband tussen geluid, ruimte, festivalcultuur en de moeite die de luisteraar moet doen om bijzondere muziek te beluisteren. Dat het publiek zijn mond houdt tijdens een concert moet een festival of concertzaal afdwingen, maar ook als luisteraar is het eigenlijk een kleine moeite niet door een concert heen te kletsen.
Geluidsinstallaties: beeldende kunst of autonome kunstvorm?
Ook Paul Devens – zie de Panels-bijlage in Gonzo (circus) #105 – toonde hoe hij in zijn installaties geluid en ruimte op elkaar laat inspelen. Maar zijn geluidsinstallaties eigenlijk een andere, eigen manier om geluidskunst te presenteren of een vorm van beeldende kunst. Terwijl Paul Devens neigde naar het laatste, beklemtoonde Intro In Situ-directeur Bart van Dongen het autonome karakter van geluidskunst en de nood om deze op een voor het groot publiek toegankelijke wijze te presenteren. De geanimeerde discussie die daarop volgde lieten we even bezinken samen met het drankje dat Gonzo (circus) de aanwezigen aanbood en de live-set van Every Bolt Rumbling. Dit soloproject van Arvind Ganga uit Delft maakte eerder dit jaar al indruk onder andere tijdens een optreden in de Kinker Videotheek (Amsterdam). En ook nu weer was het rommelende geluid dat hij uit zijn gitaar haalde of beter wrong, erg imposant.
Na dit muzikale intermezzo was het tijd voor een reeks presentaties onder andere van Léon Spek die enkele van zijn zelfgebouwde instrumenten presenteerde, om vervolgens met Nanda Milbreta zijn project Neon & Landa een prachtig stuk op slaginstrument in het donker te brengen. Uitermate indrukwekkend was de Notesaaz van de erg laconieke Iraanse geluidscomponist Erfan Abdi Dezfouli. Het uitleggen is heel moeilijk, maar dit filmpje maakt heel veel duidelijk. Als afsluiter van het performance-gedeelte bracht Harold Schellinx – geluidskunstenaar en auteur van het binnenkort te verschijnen boek ‘Ultra. Opkomst en ondergang van de ultramodernen (1978-1983)’ – samen met een vrolijke geluidscompositie voor meerdere stemmen, gitaren, laptop en beamer. Na deze slopende reeks lezingen en presentaties werden we verwend met hapjes, drankjes en de wat luchtigere deuntjes van Gonzo (circus) dj’s Gé en Katrien.
Passief noch passé
Na het (h)eerlijke eten volgden in een sneltreinvaart concerten van lokale helden Sjaak Jobses (in de feeërieke voorruimte van Kunstencentrum Signe), Charles Krutzen (in de spelonkige achterruimte) en het krautrockende duo City Hands, dat al zijn gear had uitgestald de eerste verdieping van KuS; een ruimte die op z’n slechtst deed denken aan The Office (systeemplafond, ijzeren opbergkasten, geen ramen e.d.) . Tot onze verrassing speelde ook de Duitse tape-legende Asmus Tietchens aldaar een gestaag vloeiende donkere, dromerige set. Vervolgens werden we weer naar beneden gedirigeerd voor DJ Zipo en DJ Sniff (Takuro Mizuta Lippit). Deze laatste speelde ook nog een duo met saxofonist Keir Neuringer. Twee keer eigenlijk een live-set want DJ Sniff beschouwt zijn draaitafel als muziekinstrument. Als we na intussen bijna 12 uur geluidskunst nog niet helemaal murw waren, dan zorgde Xavier van Wersch daar wel voor met zijn krankzinnige panische noise-set. Het (h)ear-festival werd waardig afgesloten met Collider on Rot8ion en een dj set van WhoestWood.
Het (h)ear-festival 2011 toonde aan dat kleinschalige lineair geprogrammeerde festivals (wij draaien, u volgt ons) zeker niet passé of passief zijn. De gemaakte keuzes, het onderzoekende karakter van de lezingen en presentaties en de hoge kwaliteit van de concerten zorgden voor informeel en sfeervol festival dat uitgroeide tot een feest der geluidskunst.
Heerlen, Kunstencentrum Signe, 10 december 2011
Veel meer foto’s vind je hier.
Tekst: Ruth Timmermans – Beeld: René Bradwolff