Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van het Ab Baars Trio (Ab Baars op sax, klarinet en shakuhachi, Wilbert de Joode op bas en Martin van Duynhoven op drums) werd er een Europese tour georganiseerd, waarvan het concert in het Bimhuis de afsluiter was.
Vergezeld van de New Yorkse zangeres Fay Victor en hoornspeler Vincent Chancey en dichters Anneke Brassinga ging gelijk de beuk er in. Centraal stonden 13 gedichten met als onderwerp boksen, als metafoor voor het leven: over opstaan na een nederlaag, herinneringen aan pijn. Werk van dichters als Joyce Carol Oates, William Carlos Williams, Hans Faverey, Emily Dickinson en zelfs teksten van Charles Bukowski en Muhammad Ali waren het vertrekpunt van een twee uur durende reis.
Onafgebroken toeren
Fay geeft het startschot met haar kenmerkende mix van zang, scat, iets wat lijkt op turntablism en rap. Het samenspel van de vijf muzikanten (Anneke zit meestal rechtsachter op een krukje) verloopt soepel, en gaat vergezeld van grapjes en gebaren die in de loop van dik twee weken onafgebroken toeren zijn opgebouwd. Gecomponeerd werk, improvisaties en solo’s wisselen elkaar in organisch tempo af, met nu eens hartverscheurende klarinetklanken en spaarzame drums, en dan weer een hectisch en alle kanten opvliegend loos gaan. Punt van rust is altijd de van voor WO II daterende dictie van dichteres Anneke Brassinga, die met een ietwat deftige, krakende stem op keurige woordspelingen varieert.
Adem
Adem is de sleutel bij Ab Baars, en daarmee laat hij zijn blaasinstrumenten de grenzen van expressie verkennen. Af en toe vervalt hij daarbij in lyrische gedeelten en is er even sprake van melodie, maar vaak zijn het de bonkige bas en hoekige swing van het ritmetandem die zijn blaasexercities nog enigszins op aarde houden. Het ronde geluid van de hoorn contrasteert mooi bij zijn vaak rauwe klarinetspel, en als geen ander weet stemkunstenares Fay gebruik te maken van de mogelijkheden van haar mond en mondomgeving, en wat er aan lucht ontsnapt uit haar omvangrijke lichaam. Meer dan eens vraag je je af waar een bepaald geluid vandaan komt, en steeds weer blijkt dat het van Fay is die weer een nieuw dingetje aan het doen is.
Naakte feiten
Er zijn maar weinig momenten dat het duidelijk is dat het hier een trio met gasten betreft, zodanig is iedereen op elkaar ingespeeld en zoveel ruimte krijgen de New Yorkers. Het 20-jarige trio speelt nauwelijks alleen maar met z’n drieën; er zijn geen tracks die het jubileum zonodig moeten opluisteren, of hits die herhaald dienen te worden. Alleen de naakte feiten, een onopgesmukt partje melodie dat een enigszins logisch (maar onvoorspelbaar) vervolg krijgt – dat is wat telt. Slechts tweemaal zit er iets herkenbaars in de muziek van het vijftal: een compositie die het midden houdt tussen blues, gospel, een hardrockrif en de oerschreeuw van Janis Joplin, en als de tekst van Muhammad Ali aan de beurt is. Daar moet dan een funky drumpartij achter a la James Brown, maar daar komt de vierkant drummende van Duynhoven niet ver mee.
Bedankt
Als Ab Baars de organisaties bedankt die de Invisible Blow tour mogelijk gemaakt hebben, merkt hij op dat dit wel eens de laatste keer zou kunnen zijn dat ze voor zoiets als dit de ruimte krijgen. En zo is het maar net, als er iets niet past in deze tijd van geldverspilling gepaard aan ongeremd egoïsme, dan is de eigen klanktaal, het gelaagde spel tussen muziek en literatuur en de van iedere commerciële invloed gespeende instelling op een avond als deze een welkom slachtoffer.
Gezien op zaterdag 26 november 2011, Bimhuis, Amsterdam