De Vlaamse kunstenaar Karl Philips maakt sinds 2011 eigenzinnige performancekunst, waarin hij de waarde van het begrip ‘underground’ in onze tijd bevraagt.
Figuurlijk, door middel van werk dat refereert aan metal- en hardcoremuziek en het circus, maar ook letterlijk: voor zijn bekendste performance, ‘Creeping Death / 7 Suare Metres’ groef hij in het geheim voorafgaand aan Pukkelpop een kist met plooicaravan in, die zou verrijzen tijdens het festival. Wegens de dramatische storm dat jaar op het festival, waarbij vijf mensen om het leven kwamen, ging die onthulling niet door, waarna hij drie jaar later een herkansing deed op Roskilde. Van 5 juni t/m 5 juli organiseert hij in galerieruimte W139 de groepstentoonstelling ‘Wiegedood’ waarin dit project centraal staat.
Handwerk
Philips’ werk is dus sterk conceptueel, maar fysiek bestaan zijn werken opvallend vaak uit veel ruimte opeisende bouwwerken. Hij ziet zichzelf dan ook vooral als een praktisch en fysiek kunstenaar: “Kunst maken is nooit het plan geweest. De bedoeling was vrachtwagenchauffeur te worden, maar dat is anders uitgedraaid tot decorbouw en later scenografie. Pas van daaruit is de drang gekomen om werken te maken. Ik heb het ongeluk dat ik niet zo’n goeie lezer ben en theoretisch niet zo aandachtig, maar ik ben wel praktisch goed aangelegd. Vanuit dat praktische organiseren ontstaat mijn werk. Voor mij is het heel goed om alles zelf te doen, en met werknemers samen te werken in een metaalwerkplaats, om gewoon te zien hoe hun leven is opgebouwd en hoe de economie op dit moment werkt. Ik leer niet zoveel uit boeken. (lacht) Ik leer meer door in de praktijk te zien hoe dat marketing werkt, hoe Clear Channel-billboards worden opgehangen. Louter door uit het raam te kijken, kun je zien hoe het gesteld is met de wereld.”
Lunapark
Sinds twee jaar heeft Philips zijn eigen atelier, met een eigen groep los-vast verbonden mensen – maar hij doet er alles aan te voorkomen dat het een instituut wordt. “Ons atelier is een voormalig lunapark van de kermis. Een oude spelwagen die rondreed met van die grijpertjes en gokspellen. Alle spellen zijn daar nu uit en die lege ruimte hebben wij voor oud-ijzer-prijzen gekocht en dat is nu ons rondreizend laboratorium. We staan dus altijd op het terrein van iemand anders. We hebben bewust gekozen voor een ‘niet-gefundeerd atelier’, zodat we niet geïnstutionaliseerd raken. Zodra we ergens een hoge huur moeten betalen moeten we daar ook weer geld voor hebben. En daar moet dan subsidie voor komen. En op het moment dat ze dan die kraan dichtdraaien bestaat ons instituut ook niet meer.”
Wiegedood
“W139 is ontstaan als een kraakpand in de jaren 1970 en op een gegeven moment enorm groot geworden. Om te vermijden dat zij zouden worden opgevreten door hun zelf gecreëerd monster hebben ze hun directeur buiten geflikkerd en vijftien kunstenaars gevraagd een groepsexpo te organiseren. Met twee voorwaarden. De eerste: alles zelf doen. Dus je beheert het budget, je maakt je eigen uitnodigingen, je eigen flyers, je eigen opbouw, je eigen transport. En de tweede: als de show gedaan is kies je één van je gasten uit om de volgende groep te leiden. Met een heel groot risico dat er een bar slechte show kan ontstaan maar ook met het voordeel dat ze zo mensen gaan tentoonstellen die ze anders nooit zouden ontmoet hebben. Ik doe er een show met drie gastkunstenaars, met vier werken die met elkaar in verband staan en allemaal gaan over het fenomeen ‘een festival’ en de underground. Ik presenteer een film en een sculptuur van mijn project op Pukkelpop. Er komt een Russisch duo dat een documentaire heeft gemaakt over Pussy Riot. Tom Vanuytrecht toont een wandsculptuur met tl-verlichting dat refereert aan de vormgeving van metalshirts. En dan is er Daan Gielis, die een nummer heeft opgenomen met hardcoreband Wiegedood. Zijn werk gaat over monumentalisme, de adoratie van destructivisme. Hoe ver kan activisme gaan totdat het militarisme wordt, waardoor dat wat je bevecht opgenomen wordt in wat je doet? Wij die zo goed mogelijk georganiseerd de security van Pukkelpop wilden onderkruipen, maar door zo goed georganiseerd te zijn ergens onze eigen security-groep werden. Het wordt een beetje een droevige show als ik er zo over nadenk.”
Het circus
“Veel van wat we maken gaat over vragen als: Wat is de waarde van een vierkante meter? Van wie is dan welk gebied? En er zijn bevolkingsgroepen die daar heel goed mee om kunnen gaan, zoals mensen van de kermis en het circus. Die zijn heel goed in gebieden die niet van hen zijn heel snel te transformeren tot hun gebied, en daarna weer te vertrekken. Ik hou van de ondernemingsdrang bij circusmensen, die vergelijkbaar is met die van kunstenaars: iets maken zonder dat er eigenlijk echt vraag naar is. Iemand gaat vier wielen kopen, daarop maakt hij een oliebollenkraam en dan gaat hij daar ergens mee staan. Ik heb veel vrienden die heel handig zijn, maar op de een of andere manier niet passen binnen het huidige arbeiderscircuit. Een goede vriend van me is een heel goeie houtbewerker, maar heeft geen zin om voor de rest van zijn leven voor dezelfde baas te werken. Voor hem is het heel fijn om dan eens drie maanden voor mij te werken. Want dan heeft hij toch ergens één voet binnen een alternatief staan. Zo merk je dat een project als dit mensen aantrekt die niet echt een positie vinden binnen deze huidige maatschappij maar toch wel skills hebben, goeie lassers zijn, goede dakbedekkers zijn. En in feite is dat zoals vroeger het circus: een verzameling outlaws. Je had iemand met een lange nek en er was toevallig nog een dwerg en iemand die toevallig op één wiel kon fietsen, dus die gooiden ze dan allemaal samen in een tent.”
Opengrenzentragiek
“Na W139 komt er hoogstwaarschijnlijk in een groepsexpositie in Kroätië en in Berlijn een solotentoonstelling in september. Die gaat over de vraag: wat is het vreemdelingenlegioen van vandaag? Dat wordt bijvoorbeeld een tentoonstelling over autotransporteurs tussen Polen en België en de architectuur van topsleepers, spoilers op vrachtwagens waar chauffeurs onder moeten slapen. Het economisch voordeel versus het individu. Dat probeer ik weer te geven door een galerieruimte te combineren met een garageruimte, waarin ook werken worden getoond. In de vormgeving van mensen die verkoperskaartjes achter ruitenwissers steken met ‘Hoeveel is uw auto waard? Ik koop hem zonder keuring…’ Heel die opengrenzentragiek en welke winners en losers komen daar eigenlijk uit? De onzichtbare architectuur van de slavernij.”
Meer interviews met artiesten uit de nieuwe Vlaamse Slag 2015 lees je in Gonzo (circus) #127.
Aankomende expo:
Wiegedood
W139, Amsterdam (NL)
5 juni t/m 5 juli 2015