Op 25 oktober start het Impakt festival in Utrecht dat dit jaar de relatie tussen technologie en het occulte en irrationele onderzoekt. Programmamakers Natalie Kane en Tobias Revell hebben onder de noemer Haunted Machines & Wicked Problems een gevarieerde selectie samengesteld van films, lezingen, performances en installaties. George Vermij blikt vooruit.

Hauntology is een term die de laatste tijd op verschillende plekken opduikt. Er is bijvoorbeeld een muziekgenre met die naam, waarbij artiesten vooral gebruik maken van obscure geluidsbronnen om te komen tot een schimmige en ongrijpbare sound die uit een verdrongen verleden lijkt te komen. In de literatuurkritiek gebruikt de betreurde Britse criticus Mark Fisher de term voor veel van zijn essays die gaan over onderdrukte thema’s die rondspoken in onze eigentijdse cultuur.

Occult

Het Impakt-festival neemt dat gegeven ook als uitgangspunt om onze band met de huidige technologie te onderzoeken. Normaal associëren wij technologie met vooruitgang, rationalisme en optimisme. Toch zit er in onze relatie met nieuwe media en apparaten ook een irrationele laag. Nieuwe technologie kan bijvoorbeeld ons vertrouwde wereldbeeld drastisch veranderen en daardoor angsten oproepen. Impakt kijkt naar die emoties en de manieren waarop wij het occulte, magische of mythische hanteren als middel om moderne technologie te verklaren of een plek te geven in ons leven.
Een voorbeeld van die visie zie je terug in het korte filmprogramma ‘Added Values’ waar alle snufjes die wij dagelijks gebruiken worden gezien als toverachtig. Is Augmented Reality in dat opzicht niet bovennatuurlijk en fantastisch? Maar wat zijn de andere duistere kanten van die innovaties die op het eerste gezicht zo gebruiksvriendelijk lijken?

Dwangarbeid

Verdrongen historische misstanden komen terug in de indrukwekkende multimedia performance ‘Kishi the Vampire’ van Royce Ng uit Hong Kong. Daarbij richt te kunstenaar zich op politicus Nobusuke Kishi die tijdens de Japanse bezetting van Mantsjoerije massaal gebruik maakte van Chinese dwangarbeiders. Ng beschrijft gruwelijke gebeurtenissen die gaandeweg veranderden in mythes. Door middel van computeranimaties en filmbeelden vermengt hij feit en fictie en laat hij zien hoe historische trauma’s via een bovennatuurlijke weg weer op de voorgrond treden.
Het programma van Impakt is vooral ook de moeite waard wegens de gastsprekers. Anab Jain runt Superflux, een toonaangevende design studio in London. In haar lezing gaat zij in op haar ontwerpproces en de trends die zij waarneemt. Tijdens ‘Excorsing the Database’ gaan verschillende sprekers in op ons vertrouwen in de instanties die massaal onze gegevens verzamelen. Door vanuit een kritisch en occult perspectief te kijken naar de schijnbaar goedbedoelde intenties komen er andere duistere motieven aan het licht.

Hypernormalisation

Verder biedt het festival de unieke kans om Adam Curtis te horen spreken tijdens het event ‘Strange Times’. Deze Britse documentairemaker is al vanaf de jaren 1990 bezig om onze moderne tijd te analyseren en komt daarbij met verrassende feiten en schokkende onthullingen. Technologie is een terugkerend thema in zijn oeuvre. In zijn serie ‘Pandora’s Box’ liet hij zien hoe de politiek technologie en wetenschap als machtsmiddel gebruikt onder het mom van vooruitgang. Achter die optimistische façade schuilt echter een manier om de macht en invloed op burgers te vergroten. Als denker die de tijdgeest weet te ontleden door zijn kennis van het verleden is Curtis ongeëvenaard. Een must see dus op een festival die de bezoeker genoeg nieuwe en kritische perspectieven biedt op onze door technologie verzadigde cultuur.

25 oktober t/m 29 oktober
 | Verschillende locaties in Utrecht
 | impakt.nl

beeld: (c) Christian Altofer & Zurcher Theatre Spektakel