De zesde editie van het Haagse festival TodaysArt heeft als thema ‘Love The Real City’, een aanmerkelijk liefelijker benadering dan in 2009, toen het thema ‘Conflict’ tot een rel leidde vanwege marketingmateriaal waarin de hofstad voorzien was van bomkraters en een brandende skyline. De opdracht de echte stad lief te hebben impliceert dat er ook zoiets is als de onechte stad; de vraag welke versie – de verzameling gebouwen, de collectieve beleving, de administratieve nexus die Den Haag is of een andere interpretatie – echt of onecht is, is wat meer dan 150 kunstenaars die zich op het snijvlak van muziek, kunst en technologie bewegen, gedurende twee dagen proberen te beantwoorden.
Het werk van zoveel kunstenaars zien in zo een korte tijd is onbegonnen werk, maar gelukkig is een deel van dat werk is geïntegreerd in de publieke ruimte, waardoor ook het heen en weer lopen zelf tussen de meer dan twintig festivallocaties de moeite waard is. Zo worden op het Spuiplein als deel van het ‘Amplified Architecture’ -programma door Daan Brinkman en Nenad Popov op maat gemaakte beelden op de omliggende gebouwen geprojecteerd waarmee de strakke architectuur verandert in een levend geheel. Op de achtergrond murmelt en pruttelt Martin Bricelj Baraga’s RoboVox, een acht meter hoge robot die sms’jes van bezoekers voorleest. Zijn elektronische sci-fi stem doet nogal gedateerd aan, en ook zijn antropomorfe verschijning lijkt afkomstig uit een tijdperk waarin technologie vooral een utopische belofte leek in te houden. Het contrast met de afbrokkelende pui die aan de overkant geprojecteerd wordt is veelzeggend. Het gebruik van projecties, met name van geometrische vormen zal ik nog vaak tegenkomen; blijkbaar hebben veel kunstenaars een beeld van de stad waarin interactie en interferentie een belangrijke rol spelen.
Zoals Andrien Mondot, die in zijn ballet ‘Cinématique’ de dansers laat bewegen in, en reageren op een constant bewegend landschap van grids, hoogtelijnen en andere abstracte figuren die om en over hun heen geprojecteerd worden. De integratie van performers en projecties is door het sterke contrast tussen wit licht en zwarte kleren en achtergrond zo goed als perfect, waardoor de afgronden die voor de voeten van de dansers verschijnen bijna echt lijken te zijn. Ook hun interactie met de constant veranderende omgeving is feilloos, wat het ballet een schitterend voorbeeld maakt van hoe augmented reality in de context van kunst kan worden toegepast.
Structet, een project van studenten van het Haags conservatorium, draait de zaken om. De muzikanten spelen verborgen achter een enorm doek dat de geometrische vormen die de balustrades in het atrium van het stadhuis vormen, juist verhult. Ook de muzikanten zijn initieel volledig verborgen, maar terwijl een dronescape ontstaat en langzaam aanzwelt, gaat er achter ieder van de tweeënveertig spelers, verdeeld over zeven verdiepingen, een lamp aan, waardoor hun silhouetten zichtbaar worden. Ik weet niet of het zo ontworpen is is, maar doordat de lampen kort achter de spelers staan, groeit en krimpt ieders silhouet sterk met verhoudingsgewijs kleine bewegingen voor en achterwaarts. Het schaduwspel krijgt er een onwerkelijk randje door, en in het begin houd ik er nog rekening mee dat we naar een projectie staan te kijken en de muzikanten in werkelijkheid op de balustrades achter ons staan te spelen. Maar uiteindelijk valt het doek en wordt iedereen echt zichtbaar. De muziek is dan inmiddels geëvolueerd naar denderende techno en bijna industrieel kabaal, waarbij de relatie tussen muziek en wat de muzikanten lijken te doen helemaal verdwenen is. Dat is jammer, en maakt het optreden uiteindelijk tot een soort marionettenspel.
In hetzelfde atrium verlaten we later op de avond niet alleen de stad, maar de hele planeet wanneer Jeff Mills en Mike Banks als X-102 hun space techno opera ‘Rediscovers The Rings Of Saturn’ ten gehore brengen. Het idee daarachter ontgaat me een beetje; het doet denken aan ATP’s paradoxaal getitelde ‘Don’t Look Back’-serie, waarin acts integraal hun belangrijkste album uitvoerde. Of veel mensen ‘Rediscovers…’ uit 2008 als zodanig zien is nog maar de vraag; persoonlijk denk ik dat de pakweg eerste vijftien Underground Resistance 12”’s uit begin jaren negentig daarvoor eerder in aanmerking komen. Hoe het ook zij, het is dezer dagen een zeldzaamheid om de twee heren samen op één podium te zien staan, en dat is ook wat waard. Strak gekleed staan Mills en Banks als elder statesmen of techno achter hun apparaten, tegen een achtergrond van enorme ruimtefoto’s. De heren vertonen net zoveel expressie en dynamiek als dat er bij een gemiddeld Kraftwerk concert te zien is. En ook net als bij die voorvaderen is het niet helemaal duidelijk wie wat doet en hoe live ‘live’ eigenlijk is, maar de mix en synthesizerpartijen zijn slordig genoeg om niet volledig uit een laptop te komen. Muzikaal blijft het allemaal dicht bij de plaat, die ook al dicht bij het origineel uit 1992 bleef: old skool techno uit Motor City, met veel experimentele spacey tussenstukken. Dat maakt het concert een vreemde eend in de bijt in deze tijden van minimal en dubstep, maar tegelijk is dat ook wel prettig, en een groot deel van het publiek begroet iedere nieuwe four to the floor-beat met gejoel. De rest laat zich biologeren door de bijna abstracte close-ups van Saturnus die achter het podium langs schuiven.
Of is op weg naar Het Paard Van Troje om meer up to date dansmuziek te horen, zoals Actress, wiens clubby post-dubstep (whatever!) live een stuk harder en vetter aankomt dan op de plaat. De gruizige beats bevallen het publiek opvallend goed – maar het is dan ook vrijdagavond – tot de man zijn set meent te moeten eindigen met een minutenlang aanhoudende stuk noise. Een van de jongens van Instra:mental kijkt vertwijfeld toe hoe Actress vakkundig de halve zaal leegblaast, om daarna de decks aan hem over te geven. Ook daarna blijft het halfleeg, maar Instra:mental’s set is dan ook een beetje gewoontjes – en wellicht is de concurrentie ook te sterk: in de grote zaal treedt Container aan, een gelegenheidscollaboratie van Alva Noto, Olaf Bender’s Byetone (beiden Raster-Noton), Jon Gaiser en Richie Hawtin (beiden M_nus). Door middel van grote schermen aan drie zijden, is de zaal veranderd in wat – neem ik aan – een container moet voorstellen. Terwijl de heren afwisselend en uiteindelijk tezamen een bouwwerk van minimale elektronica optrekken, worden op de schermen abstracte geometrische vormen geprojecteerd. Wanneer je midden in de zaal staat veroorzaakt dat de illusie opgesloten te zijn in een doos van licht en geluid. Dat geluid bestaat afwisselend uit zware en diepe golven waar je schedel van mee trilt, en minimalistische beats en pulsen, alles gemaakt met de liefde voor detail en geluid die je van deze artiesten kunt verwachten. Uiteindelijk zal vooral Gaiser de remmen los gooien, maar voor die tijd lijkt Container voor het reguliere uitgaanspubliek, dat zich vooral door de naam van Hawtin lijkt te hebben laten lokken, wat te abstract – maar ik hoor er zowel een geometrie als een dissonantie in, die in perfecte harmonie is met mijn idee van de stad.