In het vraaggesprek met Theo Ploeg blaast de band bdrmm (p. 14) de loftrompet over Bandcamp. ‘Daar hebben we zoveel goede onbekende muziek ontdekt, je proeft dat het platform liefde voor muziek heeft en het belangrijk vindt dat de artiesten normaal betaald krijgen.’ Ook op het (virtuele, dat dan weer wel) redactiekantoor van Gonzo (circus) vliegen de bandcamplinks om je oren. Vooral in de niches waarin Gonzo (circus) opereert, is Bandcamp vaak een handig hulpmiddel. De bands verkiezen dit kanaal vaker boven de moloch Spotify, waarbij het verdienmodel diffuus is en de ethische waarden vaak ver te zoeken zijn. (Note to self: eindelijk eens Tidal uitproberen. Dat staat al dik een jaar op mijn to-do-lijst).
Helaas, ongeveer rond dezelfde tijd als Theo en bdrmm mekaar spraken, verscheen er een verontrustend artikel op Pitchfork over Bandcamp. De website, die sinds 2022 in handen was van gamegigant Epic Games, werd overgenomen door Songtradr, een muziekplatform dat zich vooral richt op licenties en zich presenteert als een soort van marktplaats voor bedrijven die muziek zoeken. Meteen kwamen de verhalen dat de helft van de medewerkers van Bandcamp op straat zou komen te staan. Waarbij vooral gesneden werd in de klantenservice en de redactie van het succesvolle Bandcamp Daily.
In Gonzo (circus) #118 (dat is ergens in 2013, ik was nog geen hoofdredacteur, dus heb de datum daarvan niet heel scherp) schreef Dimitri Vossen al een profetisch essay over Bandcamp. Hij roemde de democratie van de website, maar vroeg zich ook meteen af ‘of en hoe lang Bandcamp zijn democratische principes kan blijven handhaven.’ Hij sluit zijn stuk af met de profetische woorden: ‘Voorlopig is Bandcamp de plek waar u de spannendste muziek van het moment kan vinden, recht van de bron en op een revolutionaire manier aan de man gebracht. Geniet ervan zolang het blijft duren.’
Het is een aloude trend. Wanneer ergens online geld mee te verdienen valt, de gebruikers zijn tevreden en verdienen er op een eerlijke en (redelijke) onafhankelijke manier een zakcentje bij – of, zoals bij bands, hebben bijna hun hele bestaan afhankelijk gemaakt van deze website – ruiken andere bedrijven geld en gaan de beginprincipes snel overboord. Dat zie je ook bij andere community-gedreven platformen als Discogs (een gedwongen partnership met PayPal en rare extra fees), Etsy (gedwongen bijdrages aan off site-advertenties) en SoundCloud (een aangescherpt auteursrechtenbeleid). Alles om je website zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor een potentiële investeerder.
In de ecologiespecial in Gonzo (circus) #166 (dat is november/december 2021, die weet ik dan weer wel precies) schreef Frank Kimenai in zijn inleidende essay over moderne ruilhandel, mecenaat en de kracht van een ecosysteem: ‘Deze onderlinge afhankelijkheid is een fundamenteel andere manier van werken dan het in de underground- en alternatieve cultuur heersende adagium van ‘independence’, wat veel meer uitgaat van de kracht van de individuele actor in plaats van de kracht van het geheel. Het is ook een manier van denken en werken die gevoed wordt door de ontwikkelingen rondom Web3, waarin decentralisatie, self-governance en de creatie en distributie van waarde centraal staan. Er is geen centrale macht die de boel regisseert of controleert, en besluitvorming gebeurt vaak community based (…). Deze ontwikkelingen lijken bij uitstek in staat deze waarde op een eerlijke en transparante manier te verdelen tussen de stakeholders.’
Het klinkt allemaal mooi, en hopelijk blijft Bandcamp in zijn oorspronkelijke vorm bestaan, of komt er een prachtig en eerlijk nieuw muzikaal ‘ecosysteem’. Maar tot die tijd, om in de profetische woorden van Dimitri te spreken: geniet ervan zolang het blijft duren. Ook in deze Gonzo (circus) zal er namelijk vaak een Bandcamp-URL naast een artikel prijken.
Veel lees- en luisterplezier.
Tijs Heesterbeek
Hoofdredacteur