Soms is het de persoonlijkheid van één muzikant die een rockgroep uniek maakt en dan betreft het niet zelden de zanger of zangeres. Dat geldt bijvoorbeeld voor The Fall, Pere Ubu en Half Japanese, maar ook voor het kwartet Protomartyr uit het Amerikaanse Detroit. In al die gevallen is de klasse van de rest van de band uiteraard ook een vereiste, maar die ene persoonlijkheid maakt het verschil tussen goed en uitzonderlijk. Protomartyr is zo’n uitzonderlijke band dankzij frontman Joe Casey, wat maandagavond in een redelijk gevulde grote Paradisozaal nog eens onderstreept werd.
Eigenlijk is de ontstaansgeschiedenis van de groep veelzeggend. Gitarist Greg Ahee en Alex Leonard hadden begin deze eeuw met de Butt Babies al een verdienstelijke band. Maar verdienstelijk zijn velen. Het was de komst van de eigenzinnige Casey in 2008 die ervoor zorgde dat er ook echt naar de band geluisterd werd, dat er enkele jaren later een eerste album werd gemaakt en er in 2015 met de derde plaat ‘The Agent Intellect’ een internationale doorbraak kwam.
De muziek van Protomartyr laat zich omschrijven door een vlechtwerk van hoekige ritmische structuren met veel dynamiek, die Ahee met gitaarnoten inkleurt en waarover Casey schijnbaar volstrekt onafhankelijk zijn teksten praatzingt. Live pakt dat allemaal nog wat extremer uit dan op de platen.
Bij het weerzien in Amsterdam staat tijdens de eerste helft van het optreden het begin juni verschenen zesde album ‘Formal Growth In The Desert’ centraal, waarop de groep nog wat meer variatie en subtiliteiten opzoekt, zonder aan intensiteit te verliezen. Joe Casey – type vakbondsbestuurder met opbollend buikje en confectiecolbert – rammelt en rommelt veelvuldig met de microfoonstandaard zoals ook The Falls Mark E. Smith dat vaak deed. Daarbij houdt hij permanent een blikje bier in de hand. Maar ondertussen fulmineert hij fantastisch, bijna hysterisch, in bijvoorbeeld ‘Elimination Dances’ van het nieuwe album.
Wat de muziek van Protomartyr speciaal maakt, in combinatie met de persoonlijkheid van Casey, is dat het nauwelijks in een Amerikaanse traditie wortelt. Elementen uit de rhythm & blues, country, folk of gospel zijn amper te ontdekken. Veel dichter staat het bijvoorbeeld bij de hoekige, bijna mathematische rock van het Engelse Wire. Daarbij speelt de geweldige drummer Leonard een hoofdrol door voortdurend van ritmische patronen te wisselen.
Casey is schor en niet zo’n beetje ook, maar zet alles op alles om zijn keel te smeren door er het ene na het andere blikje bier in leeg te gooien. En als hij dan plotseling een meer ingetogen nummer zingt, zoals ‘A Private Understanding’ van het ‘Relatives in Descent’-album uit 2017, klinkt het ook meteen prachtig.
Twee nummers later zet de groep het furieuze ‘Scum, Rise!’ van het album ‘Under Color Of Official Right’ uit 2014 in en vanaf dat moment volgt hoogtepunt na hoogtepunt, waarbij ook steeds meer voor melodieuzere liedjes wordt gekozen. Met onder meer ‘My Children’, ‘I Forgive You’ en als apotheose het zinderende ‘Processed By The Boys’ dat het officiële concert afsluit. Protomartyr bezit de gave om grauwe rock toch speels en frivool te laten klinken. Het is organisch, het leeft en het ademt.
Er volgen nog drie songs toegift, uitmondend in ‘Why Does It Shake?’ van het ‘Agent Intellect’-album. De vraag uit die songtitel laat zich gemakkelijk beantwoorden: Omdat Protomartyr rock-‘n-roll speelt. Echte rock-‘n-roll, maar zonder de clichés van het genre. En dat maakt het zo goed.
Gezien ma 7 aug 2023 in Paradiso, Amsterdam
Nog te zien: Ma 14 aug Effenaar, Eindhoven; zo 29 okt Trix, Antwerpen; ma 30 okt Vera, Groningen.