Soulcrusher tekende Doornroosje in Nijmegen traditiegetrouw twee oktoberdagen alle denkbare tinten zwart. Al vanaf zijn eerste editie in 2016 biedt het festival een podium aan de extremere, meest duistere metalsubgenres en blijft, binnen een schuivend festivallandschap, trouw aan zijn aard. Line-ups vol black-, doom-, post- en sludgemetal zijn schering en inslag, maar toch maakt ook Soulcrusher ontwikkelingen door. Met pen en notitieblok in de aanslag reisden we af om verslag te doen van de manier waarop het festival verandert. In dit verslag neemt Justin Scholtze u mee, vrij door het festival bewegend langs de verschillende tinten zwart die Soulcrusher te bieden heeft.
Gitzwart
Nadat in 2017 Mayhem hun klassieke album ‘De Mysteriis Dom Sathanas’ integraal opvoerde, zijn black metal en Soulcrusher nauw verweven gebleven. Ook deze editie is die verbondenheid tastbaar, met een veelheid aan blackmetaloptredens over de twee dagen gespreid. Eerste dag vangt aan met het Italiaanse Ponte Del Diavolo. Theatrale doom-/blackmetal waarbij frontvrouw Erba del Diavolo praatzingend over het podium waait. Al is het niet de beste start; de band is qua geluid niet de meest memorabele van het weekend, met een zangeres die gaandeweg het optreden steeds verveelder overkomt. Om het maar uit de weg te hebben: het is niet het enige optreden dat de eerste dag tegenvalt. Zo komt Blackbraid, dat op langspeler heel degelijke folk-/blackmetal maakt, in livesetting niet helemaal uit de voeten. En bij Dödsrit ondergraven de al te melodramatische passages de momenten dat de band wél echt vaart maakt (al moet gezegd dat de hype over deze band ondergetekenden nooit helemaal heeft overtuigd, evenzo het geval bij zaterdagheadliner Zeal & Ardor).
Toch vindt een van de vrijdagse hoogtepunten ook binnen blackmetalcontouren plaats, met een optreden van de Amerikaanse thrashy blackmetalband Lamp of Murmuur. Een nog relatief jonge band die er tussenuit springt door hoe stevig hun geluid is en bovenal: hoe ze het Soulcrusher-publiek in zijn greep weet te krijgen. Al op de vrijdagnamiddag oogt de mainstage afgeladen en dat blijft vrijwel het hele optreden zo, iets wat allerminst standaardprocedure is gedurende het festival. Niet gek– de band heeft alles wat het hart van de metalliefhebber sneller doet kloppen: razendsnelle riffs (‘haast blackened Slayer’ omschreef een metgezel het), een dominante podiumprésence en geen schroom om af en toe buiten de lijntjes te kleuren. De band rijgt hun set aaneen met behulp van synthesizer-interludes en is niet bang het tempo te verlagen. Later in hun set klinken ze zelfs met vlagen vergelijkbaar met het avant-gardistische, repetitieve Dead Neanderthals-offshoot Plague Organ (een trend die in de afsluitende set van het geweldige, ongrijpbare Thantifaxath ook weer terugkomt). Een ware masterclass in hedendaagse extreme metal, en daarmee een van de vroege hoogtepunten van het festival.
Troebelzwart
Waar het festival misschien nog wel het meest begint te stralen, is bij de optredens die het publiek ontregelen. Wat avontuurlijkheid is het metalgenre nooit vreemd geweest, zoals Soulcrusher-veteranen Inter Arma op vrijdag onderstrepen. Synthesizers, proggy elementen, een theremin en dissonantie: met deze bouwstenen vormt de Inter Arma een haast vormloze death- en blackmetal die de metalnerds hun hoofden zullen doen duizelen – in positieve zin. Spectaculaire instrumentatie met een spookachtige atmosfeer, en een drummer die het menselijk lichaam tot zijn uiterste pusht. Sludgemetal met blastbeats? Misschien niet de meest voor de hand liggende combinatie, maar Inter Arma weet ze naadloos aan elkaar te lijmen, en een harmonische passage hier en daar lokken je zo mee de dissonantie in. Zanger Mike Paparo werpt telkens zijn handen in de lucht en beweegt log over het podium, met de rest van de muzikanten die er wat houterig bij staan. Een banduitstraling die te vergelijken valt met hoe oprecht enthousiasme ook iets knulligs in zich heeft. Het maakt niet uit, de muziek is overtuigend genoeg dat ze je toch wel omver blazen.
Het optreden van het Australische Ulcerate valt zaterdag in een vergelijkbaar, maar nog technischer straatje. Retestrakke, dissonante deathmetal waarbij de band z’n super technische muziek toch met gevoel over weet te brengen. De zwaarte buldert over je heen, de lijnen die je in de muziek denkt te horen verspringen constant. Op het podium schept de band een eigen muzikale wereld. Hoog, dissonant gitaarspel snijdt door zware drums en bas heen en ondanks dat de band maar met z’n drieën is, klinken ze door hoe de muziek opbouwt met vlagen haast orkestraal.
Verdringend zwart
Opvallend aan deze editie is de aanwezigheid van zware elektronica en noise. In de laatste editie deed het voorzichtig zijn intrede met een groep als LLNN, maar krijgt nu duidelijker voet aan de grond. Meest in het oog springende is de headliner vrijdag, Health. In hun set wisselen ze industriële electropop van oudere albums af met hun recentere, meer tegen metal aanleunende materiaal. Noise-y, pulserend, beukend, dansbaar: in de laatste jaren heeft Health zich ontpopt tot ware headliner. Net zo dansbaar is eerder op de dag de duistere synthwave van GosT. Het project van een gemaskerde Amerikaan die met zware beats en lichtere synthmelodieën muziek maakt die je lijfelijk voelt. Door de zwaarte ervan, maar ook door de meeslepende melodieën die er toch ook aanwezig zijn. Alleen: gaandeweg het optreden daalt de repetitiviteit ervan toch in. Meer upbeat gaat het er op het begin van de dag aan toe bij Zetra, waarmee de band gevoelsmatig misschien wel het minst bij Soulcrusher past. Een soort vrolijkere variant van Health, met nadrukkelijker gothic-elementen. En dan doelen we niet alleen op hun uiterlijk.
Waar de synthesizer deze elektronische lijn van de eerste dag kenmerkt, doen tafels vol mengpanelen dat op zaterdag. Als eerst aan Lana Del Rabies, die over intense noise-sequenties schreeuwt en macaber over het podium beweegt. Een actieve vorm van traumaverwerking lijkt het, wanneer ze teksten als ‘Tell me again about sacrifice and pain’ de zaal in brult. Nog harder gaat het er bij Kollaps aan toe wanneer de avond z’n intrede doet. Een van de luidste optredens van het festival, met overweldigend gedreun en hels geschreeuw. De band klinkt als een industriële ondergang van de wereld, maar de fixatie op maar zo intens en luid mogelijk te zijn heeft iets navelstaarderigs. Meer toegespitst is later op de avond het New Yorkse Pharmakon, dat vergelijkbaar met Lana Del Rabies noise-loops opzet en daar vervolgens overheen schreeuwt. Kwaadaardig en demonisch, en over het podium (en later door het publiek) heen en weer stormend oogt de muzikant gevaarlijk. Het performatieve van haar optreden maakt het uniek en spannend, en alles bij elkaar tot een uniform aanvoelend geheel. Beklemmende maatschappelijke structuren, kapitalistische systemen, een conventionele concertdynamiek: volgens Pharmakon dient het allemaal afgebroken te worden.
Toch blijft er na het festival, ondanks de algemene kwaliteit van de hierboven omschreven elektronische acts, toch wat kleven. Enerzijds Zetra, GosT en Health, anderzijds Lana Del Rabbies, Kollaps en Pharmakon zijn in die formaties door Europa aan het touren. Door die tourlineups een-op-een over te nemen geeft dat, ondanks de ongetwijfeld oprechte intenties van het festival, dit deel van de programmering een zeker kopieer-en-plak-gehalte. Stilistische uitschieter doen zo gemakkelijker hun intrede, en gevoelsmatig raakt de curerende hand van de Soulcrusher-programmeurs iets vertroebeld.
Stralend zwart
Wat waren dan de (in duisternis) stralende hoogtepunten, die ons Soulcrusher zo doen blijven waarderen? Die waren toevallig alle drie op de zaterdag te vinden, en laten samen de muzikale doortastendheid en reikwijdte van Soulcrusher zien. Zo wist oudgediende Mizmor (eerder in 2019 op het festival aanwezig) een overweldigende show neer te zetten, met een gedragen mix van doom- en blackmetal. Uitgestrekt gekrijs gepaard met langzaam omslaande noten, die voelen als verschuivingen van tektonische platen, en harmonisch afwisselen met woekerende gitaren en blastbeats. Liam Neighbors, brein achter het mystieke project, heeft een geweldig gedragen en meeslepend geluid opgebouwd wat live fantastisch tot zijn recht komt.
Als klap op de Soulcrusher-vuurpijl sluiten Gonzo (circus)-alumni Great Falls in de kleine zaal het festival af. Wanneer de band begint, schreeuwt zanger Demian Johnston buiten de microfoon om zijn teksten de zaal in. Het heeft een ver weg klinkend effect, wat zijn tegen wanhoop aanleunende manier van schreeuwen nog effectiever maakt. Wanneer de rest van de band mee begint te spelen, vult hun geluid de verste hoeken van de zaal volledig met een overweldigend geluid. Sludgey noiserock die alle intensiteit van de afgelopen twee dagen samenbalt. Met manische, chaotische momenten en explosieve climaxen. Het publiek houdt het niet meer, barst in moshen uit, met bassist Shane Mehling die zich op het publiek door de zaal laat voeren (ook crowdsurfend van de partij: Coilguns-zanger Louis Jucker). Een, nogmaals, explosief einde van het festival. Met het sludgey epos ‘Thrown Against The Waves’ van hun geweldige laatste album ‘Objects Without Pain’ laat Great Falls het publiek nog even in auditief geweld walmen.
Omhelzingen
Maar het optreden dat hier toch het meest bij zal blijven, was er een op de mainstage eerder op de avond. Namelijk: het Zwitserse Coilguns (ook aanwezig in 2021). De uit (oud)bandleden van The Ocean-bestaande post-hardcoregroep speelt met een magnetische energie een extreem dynamische set die vol souplesse langs muziekstijlen beweegt. Frontman Louis Jucker vliegt, wanneer hij niet zelf een gitaar vast heeft, over het podium. Nummers vroeg in de set doen denken aan oude post-hardcorebands als Fugazi en The Nation Of Ulysses, maar gaandeweg wordt Coilguns steeds meer zijn eigen ding. Met wisselende genre-invloeden, sludge-gitaarpartijen en verpletterende breakdowns. Jucker schreeuwt z’n teksten gepassioneerd uit of brengt ze juist op tedere wijze, hier en daar bijgestaan door de stemmen van zijn mede-bandleden. Dat de band acht uur heeft moeten rijden om in Nijmegen te arriveren, grijpen ze als motivatie aan vol gas te geven. ‘Messy, beautiful’, vat Jucker aan het einde van het optreden hun set eigenlijk zelf al perfect samen, om vervolgens over de grond kruipend in het publiek te eindigen. De afsluitende innige omhelzingen van het publiek met Jucker onderstreept nog maar eens de DIY- en gemeenschap-gedreven spirit van de band. Alsook: hoe de man barst van persoonlijkheid en passie. Een uitstraling die tussen zijn in duisternis gehulde gezelschap des te meer opvalt, maar stilistisch heavy en avontuurlijk, geweldig bij Soulcrusher past.
Zo eindigt zaterdag als de superieure Soulcrusher-dag ten opzichte van vrijdag, als ware catalogus van wat voor spannends er in de hedendaagse heavy underground te beleven valt. Met bands als Ulcerate en Coilguns die fier voorts blijven stuwen, en Great Falls en Mizmor die grossieren in de gedragen zwaarte die onszelf ooit de duisternis in hebben doen duiken – en terug blijven doen komen. Stilistisch heavy, de volumeknoppen vol opengedraaid en een (goeddeels) avontuurlijke aard van de bands die er spelen: dat is Soulcrusher. Wat wil je als festivalbezoeker nog meer?