Het is nu ruim drie jaar geleden dat Important Records de elfdelige cd-set ‘Sonambient’ uitbracht. Daarin waren de albums verzameld met opnamen van de klanksculpturen van Harry Bertoia, die tijdens diens leven uitgekomen waren. Hoe spontaan de muziek ook klonk, het waren vooral composities: van tevoren uitgedachte structuren en gechoreografeerde wandelgangen van hem en zijn broer Oreste tussen de metalen jungle in zijn atelier. Op ‘Experimental 1/Mechanical 1’, afkomstig uit Bertoia’s archieven, zijn twee stukken verzameld waarop een andere benadering te horen is. Het basismateriaal is gelijk gebleven. Bundels verticale staven van diverse soorten metaal met vierkante, ronde of cilindrische toppen; reusachtige gongs. Hij brengt ze in beweging, waardoor de staven elkaar raken in cascades van geluid. Hij klopt ertegen met de vlakke hand, of met een stuk metaal. Maar de klanken zijn onvoorspelbaar, overgangen soms abrupt. ‘Experimental 1’ doet inderdaad denken aan het experimenteren met de klankmogelijkheden. Er is minder sprake van een vooropgezet plan. ‘Mechanical 1’ doet industrieel aan, alsof je in een stalen kathedraal staat waarin zich een ritueel rond metaal ontrolt. Rijke, harmonieuze samenklanken worden afgewisseld met gruizig geruis, met een droog ratelen. Je ziet een titanische werkplaats voor je ogen oprijzen, een mechanische smidse met Hephaistos als bovenmenselijke robot in de weer met hamer en eindeloos strekkende platen en stroken. De cd-uitvoering heeft ‘Long Sounds’ als bonustrack. Bertoia heeft hier de tijd genomen om de trillingen in alle rust weg te laten sterven. Een duik in een oceaan van metaal die krioelt van zilverig en verguld leven. Overigens zijn de klanksculpturen onlangs blijkbaar verwijderd uit Bertoia’s werkplaats, waar ze sinds zijn overlijden in 1978 nog steeds opgesteld stonden.