Na een maand tussen angst en hoop, na zijn onrustwekkende verdwijning in januari, kwam dinsdag jongstleden duidelijkheid: Jaak Perquy is niet meer onder ons. De man achter Kanker Kommando stapte zelf uit het leven. Een persoonlijke impressie over een bijzondere artiest.

KaK

Het was een ronduit vijandige en vernietigende bespreking in een Vlaams cassettetijdschrift, die ons in 1986 in de richting van Kanker Kommando stuurde. De recensent maakte gewag dat “de muziek even ziek is als de naam laat vermoeden”, en beklaagde zich over snerpende feedback, onverstaanbaar gewauwel, en gerammel op metaal. “Dat is iets voor ons” dachten we, en we deden prompt het nodige (niet zo evident in het pre-internettijdperk) om de contactgegevens te pakken te krijgen. De aankoop van de cassettes, die niet zonder zelfrelativering bijvoorbeeld  KaK 001 als catalogusnummer droegen leidde ook tot correspondentie met deze bijzondere, belezen en grappige man. Zijn eerste brief eindigt wel lichtjes dreigend, in drukletters “HET LAATSTE WOORD IS NOG NIET GEZEGD!”

Kruimeldief en Kruipdier

Dat Kanker Kommando het niet van hoogstaande technologie moest hebben, is een understatement. De enige vinylplaat is niet voor niets “Low Tech” getiteld. Kanker Kommando is immers een typisch voorbeeld van een punkband die al snel uit het rock-keurslijf barst, en zo’n twee jaar na de oprichting in 1980, vervelt tot een avant-gardecollectief met heel wat industriële invloeden. Uit de punk neemt Kanker Kommando wel nog een gitaar mee, maar ze wordt uiteraard onorthodox bespeeld of geprepareerd. Bijvoorbeeld door ze op de grond te leggen om feedback te produceren en er een groepslid op vier poten (Blaf genaamd) aan laten snuffelen en likken. Ook een piano ondergaat hetzelfde lot, en voor Kanker Kommando is ook een microfoon een muziekinstrument. Filosoof Jaak Perquy drukt in de loop der jaren steeds nadrukkelijker zijn stempel op de inhoud en vorm, en uiteindelijk zal hij Kanker Kommando vooral in zijn eentje blijven runnen. De releases gaan steeds vergezeld van filosofische traktaten, met quotes van Nietzsche, Fichte, enzovoort. Ook de Franse auteur, zwerver, kleine crimineel en kankerslachtoffer Jean Genet krijgt een speciale plaats én een eigen eerbetoon: “Liefdesliederen Voor De Dief, Fluwelen Kompositie voor Kruimeldief-Kruipdier.”

Wij Zijn Klaar Met Popmuziek En Popmuziek Is Klaar Met Ons

Met de nodige filosofische ondersteuning wordt stevig afstand genomen van (en gekankerd op) de industriële scene die volgens Perquy al snel ten prooi gevallen is aan commercialisering. Ze nestelt zich volgens hem daardoor in een incestueuze niche, die (hoe provocerend de producten er ook mogen uitzien en klinken) qua opzet in feite niet zoveel verschilt van de popmuziek of de entertainmentwereld. Kanker Kommando doet niet mee, en steekt de middelvinger op naar alle wetten van de (underground) markt: bijvoorbeeld met een dubbele cassette (“H-Block”) als neerslag van een urenlang geïmproviseerd concert (zonder publiek), te koop voor 200 Belgische Franken (net geen 5 euro), of het equivalent in postzegels. Een stevige afkeer voor de kapitalistische levenswijze, resulteert trouwens ook in activisme voor de Kommunistische Partij (KP). Dit engagement druppelt ook door in titels als “Hongermarsen”. Terwijl de rest van de jaren 1980 tapescene er een sport van maakt om, in functie van naambekendheid, op zoveel mogelijk hometape en industrial compilaties te staan, doet Kanker Kommando dit slechts éénmaal en doelgericht: Op “Therapie 1” (1985). Muzikaal zijn er natuurlijk raakpunten met de eerste golf industrial acts. Perquy haalt onder andere Z’ev aan als invloed, maar schrijvers (Charles Baudelaire) of jazzmuzikanten (Ornette Coleman) zijn talrijker vertegenwoordigd. En dan lijkt de tikmachine van Perquy zich plots te bedenken, wringt ze zich uit het lijstje en maakt ze een sprong: “En (positief of negatief) ALLE ANDEREN”.

Ik Breek Je Het Vingertje

Het spel met taal is de rode draad doorheen het hele oeuvre van Perquy. Dat hij met Kanker Kommando op alle fronten voor het Nederlands koos is op zich al kenmerkend, maar ook in zijn beroepsleven was hij met taal bezig: als tekstschrijver, vormingswerker en redacteur (Graffiti, Schuurpapier, De Rode Vaan enzovoort). Wie verder kijkt dan de confronterende naam Kanker Kommando, treedt al snel binnen in een wereld waar evenveel plaats is voor zachtheid (“Naakt en Kwetsbaar”), poëzie en vooral veel humor. In een Facebookpost, de dag voor zijn overlijden combineert hij een schilderij van JamesEnsor (een zelfportret tussen tientallen maskers) met een rake verwijzing naar het nemen van selfies in het publiek van Pukkelpop. Maar zoals wel vaker bij gevoelige en creatieve naturen, had Perquy ook zijn persoonlijke demonen, die hem na een lange strijd rust deden zoeken in een onomkeerbare keuze. Jaak Perquy zal enorm gemist worden: als vader, als peter, als vriend, en als uniek geluid in de ondergrondse muziekwereld.

Hebt u vragen over zelfmoord of worstelt u zelf met donkere gedachten?
België:
Neem contact op met de Zelfmoordlijn. Dat kan via het gratis nummer 1813, maar ook chatten of mailen is mogelijk.
Nederland:
Neem contact op met Zelfmoordpreventie 113. Dat kan via het gratis nummer 0900-0113, maar ook chatten is mogelijk.

Discografie
Loud Stereo.Eadphones, cassette (KAK, 1984)
H-Block, 2xcassette (KAK, 1985)
“Fas Familia”, track op “Therapie 1” compilatiecassette (Therapie Organisatie, 1985)
Liefdesliederen Voor De Dief, cassette (KAK, 1986)
Naakt & Kwetsbaar, cassette (KAK, 1987)
Hongermarsen, cassette (KAK, 1988)
Live At V2 Factory, cassette (Knotwilg, 2017)
Low Tech 1982-88, lp (Knotwilg, 2017)
Online
Kankerkommando.bandcamp.com