De rook is nedergedaald, we zijn weer op aarde beland. Het is weer voorbij: vier dagen Roadburn festival in Tilburg. Eclectischer dan ooit te voren, met aandacht voor stoner, psychedelica, black metal, drone, noise en zelfs elektro en techno. Maar altijd met die bepalende kern: het bewegen van het hoofd, langzaam danwel snel. Samen met een bijna onbeschrijfelijk gevoel van gemeenschap definieert dat Roadburn 2018 (19 – 22 april), dat vooral wat betreft dat laatste al jaren weet uit te stijgen boven andere festivals.

Officieel is donderdag de opening van Roadburn, maar woensdagavond is de Roadburn Take-Over van Tilburg al een feit. De eerste bands zijn vandaag gearriveerd, artists-in-residence hebben hun koffers al in de hotelkamer achter gelaten of zijn geïnstalleerd bij de gastgezinnen waar zij gedurende het festival zullen verblijven. Al deze mensen – inclusief de tijdig gearriveerde bezoekers – trekken nu langs de Korte Heuvel, het Terrasmekka van Tilburg. Op weg naar de Hardrock Hide Out in Cul de Sac, de officieuze opening van Roadburn, of gewoon onderweg naar een van de vele cafés die de straat kent. Vier dagen lang is dit het centrum van de wereld voor de global outsider-community, of zoals Walter Hoeijmakers (de mens achter Roadburn) het zelf eerder woensdag 18 april op Facebook omschrijft:
“Roadburn is about friendship, about an outsider family – we’re all the very lifeblood of the little festival.” [Walter Hoeijmakers, 18-04-2018; openbare post op Facebook].

Viering van het leven

Om en nabij de vijfduizend man en vrouw komt deze vier dagen naar Tilburg, maar deze editie zijn het vooral de afwezigen die het sterkst aanwezig zijn. Roadburn is een viering van het leven, een viering van vriendschap, een viering van muziek, kunst en cultuur in de breedte die uit deze gemeenschap van buitenbeentjes ontspruit, maar in 2018 waait de herinnering aan de overledenen door elke zaal. Op impliciete wijze, wanneer er bijvoorbeeld geen wapperende krullenbol midden in de gang van 013 breed lachend het hoogste woord voert over de nieuwste band die het helemaal zou gaan maken. Maar ook expliciet, wanneer Converge verwijst naar het overlijden van Caleb Scofield van Cave In, voor wie er zelfs een speciaal ingelast in memoriam concert plaatsvindt op de zaterdagochtend, wanneer oud-bandgenoten Stephen Brodsky (tevens van Mutoid Man) en Adam McGrath op het podium van Het Patronaat een eerbetoon aan de man ten gehore brengen.

Vernietigend eerbetoon

Ook het Nederlandse Black Decades brengt een ode aan het leven door stil te staan bij het aanstaande overlijden van een vriend met kanker en door ons te doen laten peinzen hoe het moet zijn voor een vader om zijn zoon te moeten vertellen dat hij niet lang meer te leven heeft. Ervaringsdeskundige die we wat dit betreft zijn laat het ons niet onberoerd. Une Misère uit IJsland, dat liefst driemaal hun vernietigende set op het festival los mag laten, refereert aan een vriend die precies een jaar geleden zelfmoord heeft gepleegd en vraagt met licht dwingende stem om in godesnaam contact te zoeken met iemand als je depressief bent. ‘There is always someone who will listen. Always.’ Rondkijkend op Roadburn komt dat besef nog dieper binnen. Het wellicht grootste eerbetoon komt van Bell Witch, dat op de zaterdag hun jongste album ‘Mirror Reaper’ in zijn geheel speelt. De plaat, bestaande uit slechts één nummer van zo’n tachtig minuten, staat in het teken van het overlijden van Adrien Guerra, de oude drummer van de band die op 35-jarige leeftijd het leven liet. Het Roadburn-publiek ademt respect en beloont de band met een lange stilte nadat de laatste tonen van het concert weggeëbd zijn, om vervolgens met een daverende ovatie het leven te bevestigen. Muziek als verbinding tussen het lijfelijke en het vervlogene.

Loutering met een glimlach

Een gevoel dat natuurlijk wordt versterkt door zware klanken waar het bij Roadburn om draait. Wanneer Boris samen met Stephen O’Malley een geluidsmuur optrekt, dan werkt dat louterend, is dat niet alleen een fysieke ervaring, maar verlies je jezelf compleet in het noise-bad dat zij presenteren. Wanneer Godspeed You! Black Emperor met een perfect geluid een perfecte set aan je presenteert – dan gaan de armen de lucht in en vergeet je de wereld om je heen. En zo loop je bij Roadburn van show naar show, van ervaring naar ervaring. Niet alles is even louterend.

Igorrr is vooral verbazingwekkend, een zeer sterke conceptuele gimmick die operette, breakcore, black metal, burlesque en 17e eeuwse volksmuziek samenbrengt. Moulin Rouge in de k-hole. Briljant in vorm en uitvoering, maar niet met hetzelfde effect als een optreden van Cult Of Luna met Julie Christmas op zang. Daar wordt je kapot geslagen en door elkaar geschud, bij Igorrr sta je eerder te schuddenbuiken van de inventiviteit. De schoonheid echter is dat je bij beiden glimlachend de zaal verlaat.

Converge als curator

Terug de gemeenschap in, dwalend door de Koepelhal, waar niet alleen plaats was gemaakt voor een nieuw groot podium, maar waar ook een uitgebreide merchandise-ruimte én exposities van Roadburn gerelateerde artiesten te zien zijn. Artiesten als Maarten Donders (volgend jaar verantwoordelijk voor het officiële artwork van het festival) en John Baizley (Baroness) staan hun prachtige waar te verkopen, want de Roadburn-ganger is tevens liefhebber van beeldend werk. Ook Jacob Bannon staat daar, de voorman van Converge en dit jaar verantwoordelijk voor een gedeelte van de vrijdag- en zaterdagprogrammering op Roadburn. Zelf treedt hij met Converge ook twee keer op. Buiten de energieke uitvoering van de explosieve hardcore, valt de bescheidenheid en dankbaarheid van Bannon op. Wanneer de gitaren klinken, stuitert hij als een wilde over het podium, maar zodra die even zwijgen klinkt vrijwel elke keer de dank dat we in zo’n grote getale zijn gekomen, zijn gebleven en hoe dankbaar hij Roadburn is dat zijn droom om ooit een podium met Godflesh te delen nu eindelijk uitkomt.

Jammen in dwarsverbanden

Het delen van een podium is iets dat als een rode draad door het hele festival loopt. Zo lijkt het grote podium van de 013 ineens niet veel groter dan het kleine podium van de Cul de Sac, wanneer er bij optredens als die van Godspeed You! Black Emperor, Waste of Space Orchestra of Vánagandr: Sól án Varma zo rond de tien muzikanten tegelijk op staan. Die laatste twee shows zijn sowieso bijzonder: een samenwerking tussen verschillende artiesten die op verzoek stukken speciaal gecomponeerd hebben voor Roadburn. Eenmalige optredens die je absoluut niet wil missen. Daarnaast staat het festival al tijden garant voor intrigerende samenwerkingen, zoals dit jaar onder meer Iron Chin, een collectief samengesteld door Oeds Beydals van Death Alley, en het noise-techno-rap optreden van legende Justin K. Broadrick en Moor Mother. Thou die samen met The Body de Koepelhal verpulvert, Erik Moggridge van Aerial Ruin die vocalen verzorgt bij de shows van Bell Witch. En zagen we daar Tomas Lindberg van Disfear op het podium bij Converge? De grootst overkoepelende samenwerking is die van de San Diego Takeover: een lading bands uit de stad uit Californie die op vrijwel elk podium hun psychedelische stonerklanken brengen, zelfs in Ladybird Skatepark, de skatebaan van de Hall of Fame. Daartegenover staat de influx van hun Japanse tegenhangers, die culmineert in een ‘east meets west jam’ van Earthless en Kikagaku Moyo.

Internationaal gemeenschapsgevoel

Roadburn maakt van Tilburg tijdelijk een internationale stad. Niet alleen door de bands, maar meer nog wellicht door de steeds terugkerende fans uit allerlei hoeken van de wereld. Een stel uit Las Vegas is er voor de derde keer, omdat het festival ‘beter is dan goede seks’. Een vriendengroep uit Zwitserland is er voor de vijfde keer, vooral voor de sfeer die wordt gekenmerkt door ware liefhebbers van muziek. ‘Er zijn hier weinig mensen die komen omdat ze niets beters te doen hebben, men komt echt voor de muziek.’ Vier oude rotten uit Zweden vieren hun tienjarig jubileum, althans dat denken ze. Wellicht is het al de elfde keer dat ze afgereisd zijn, daar willen ze van af zijn. Het programma, maar ook de sfeer, de samenhang, het gemeenschapsgevoel – dat vinden ze nergens anders zo sterk als op Roadburn, waar ook de artiesten zelf vaak een aantal dagen blijven hangen om optredens bij te wonen en om met vrienden te spreken die ze vaak al lang niet gezien hebben. Mooi is het ook om de Nederlandse rock ‘n roll scene tegen het lijf te lopen op de Heuvel, in de zon tussen de terrasjes. ‘Even kijken bij die en die’.

In de gedeelde passie voor muziek vinden artiesten en toeschouwers elkaar, ieder jaar weer. Het bevestigt het beeld dat Roadburn een feest is van een community, een gemeenschap die voor, achter en op het podium staat, een wereld van outsiders die elkaar begrijpen, elkaar voelen. Ooit in een interview met Alarm Press zei Bannon daar zelf over: “Hardcore punk was the first music community where people on stage looked like me. They looked like normal people. .”[Alarm 37, pag80. Alarm Press 2010]. Een gemeenschap van gelijken, met als enige herkenning dat de mensen die op het podium staan vast de band moeten zijn, maar naast het podium je broer, zus of verre neef zouden kunnen zijn.

Gezien: Roadburn 2018 – 19-22 april 2018 – Verschillende locaties, Tilburg
Tekst: Tjeerd van Erve & Niels Tubbing