Stilstaan is doodgaan. Het Nederlandse Grauzone heeft dat prima én op tijd begrepen. Geworteld als een festival dat zich focuste op wave en punk (met alle mogelijke varianten van postpunk tot cold wave) was al vanaf de eerste editie in 2013 duidelijk dat de organisatie het vooral fris en spannend wilde houden.
Plonsbad postpunk 2.0.
Waar veel festivals in deze niche zichzelf klem hebben gereden door steeds weer dezelfde (oude) namen te programmeren of te strikt vast te houden aan genregrenzen, heeft Grauzone vanaf dag één gekozen voor een breed en diep perspectief. Bij Grauzone met andere woorden geen retro zonder vers bloed!
Gevestigde namen worden traditioneel gecounterd door het beste en relevantste van wat de jonge(re) generatie te bieden heeft. Bovendien worden wave en punk héél breed geïnterpreteerd: op de affiche is er even goed plaats voor krautrock, shoegaze, avant-garde, psyche of no wave. Op eerdere edities werden tot de verbeelding sprekende helden van weleer zoals The Fall, Echo & The Bunnymen, A Certain Ratio, The Damned, Fehlfarben, Chrome, Michael Rother (Neu!), Chris & Cosey en D.A.F. op de hielen gezeten door het kruim van de nieuwste lichting: Agent Side Grinder, Stabil Elite, -Y-, Linea Aspera, Jessica93, Pop.1280, Cold Cave, The Oscillation, Whispering Sons of The Underground Youth.
De sound van postpunk en new wave is opnieuw actueler en omnipresenter dan ooit. Ook dit jaar is Grauzone erin geslaagd om de opwindendste en meest ter zake doende namen van het moment op het podium te krijgen. Na drie jaren te hebben gebivakkeerd in de Amsterdamse Melkweg zet het festival ditmaal zijn tenten op in Den Haag. Deze verhuis zorgt blijkbaar voor extra zuurstof want met Drab Majesty, Idles, The Soft Moon en alfazwaan Michael Gira heeft Grauzone de sterkste affiche van haar bestaan bij elkaar geharkt.
Het jonge geweld
Dé sensatie van het jaar is zonder enige twijfel Drab Majesty, een Amerikaans duo rond de androgyne frontman Deb DeMure dat het geluid van The Cure, The Sisters Of Mercy, Fad Gadget en A Flock Of Seagulls op hun tweede album ‘The Demonstration’ (Daïs) weet te vertalen in uitstekende songs. Dat en theatrale liveshows hebben van Drab Majesty dé naam gemaakt die het voorbije jaar in de internationale scene furore maakte en het meest over de tongen ging. Een Europese tour met Cold Cave en King Dude bewees dat het tweetal het ook live moeiteloos kan waarmaken.
De brutaalste leerlingen van de postpunkklas van het moment heten Idles en komen uit Bristol. Deze band is kwaad, politiek uitgesproken (onder meer over seksisme, politiek en de celebrity culture), non-conformistisch, lelijk, rauw en hard, maar tegelijkertijd niet te beroerd om zichzelf flink te relativeren. Ze zijn tegelijkertijd entertainend, bij momenten behoorlijk catchy, grappig, confronterend én angstaanjagend. Ze kiezen niet voor de Joy Division-kant van het postpunk-spectrum, maar gaan voor het cynisme van The Fall en het activisme van Crass. Meer punk dan postpunk dus. Meer hedendaagse aanknopingspunten zijn Sleaford Mods en het recentste album van GNOD. Live is dit vijftal niets minder dan een wervelwind.
Luis Vasquez is al sinds het titelloze debuut van The Soft Moon uit 2010 de jonge kroonprins en publiekslieveling van al wat muzikaal beweegt tussen postpunk, dark wave, industrial en krautrock. Daaropvolgende albums als ‘Zeros’ (‘12) en ‘Deeper’ (’15) consolideerden die status, vooral op het podium dan want terwijl het compositorisch vaak te weinig overtuigde werden de shows energieker en intenser. The Soft Moon moet het immers meer hebben van een sound dan van songs. Op Grauzone zal The Soft Moon het publiek kennis laten maken met het nieuwe, vierde album ‘Criminal’, dat enkele dagen voor het festival uitkomt op Sacred Bones. De vooruitgeschoven singles ‘It Kills’ en vooral ‘Burn’ beloven een geluid dat steviger klinkt dan ooit.
Motorama uit Rusland werd aanvankelijk in het Westen onthaald als een zoveelste Joy Division-cloon, maar gaandeweg en vooral met de albums ‘Poverty’ (2015) en ‘Dialogue’ (‘16) bewees de band uit de havenstad Rostov aan de Don meer in hun mars te hebben dan het betere jatwerk. Ook hier geldt beter goed gejat dan slecht bedacht. ‘Poverty’ liet nummers horen die kunnen worden omschreven als koortsige postpunk met een hoog (Brit)popgehalte, ergens tussen Joy Division en het dromerige van DIIV of Wild Nothing. Met het hypnotiserende ‘Dispersed Energy’ telde de plaat zelfs een potentieel radiohitje. Opvolger ‘Dialogue’ leek nog meer richting poppy new/cold wave uit te wandelen en katapulteerde de band stante pede naar fijne festivals zoals Sonic City.
Het Berlijnse Schwefelgelb houdt het vaandel hoog van de hoogdagen van de Electronic Body Music, toen de dirigistische beats en samples van Front 242, D.A.F. en Nitzer Ebb de zwartjassen op de underground-dansvloer genadeloos opzweepten. Door dat fysieke geluid van weleer te injecteren met hedendaagse techno-elementen ontsnapt dit duo netjes aan de retroval. Met releases op kwaliteitslabel als onder andere Enfant Terrible, Tapete, Fleisch en aufnahme + wiedergabe beschikt het tweetal over voldoende adelbrieven om ook Grauzone in vuur en vlam te zetten.
Ulrika Spacek uit Londen bevolkt de stek op het festival waar indiepop, shoegaze en psychedelica elkaar vinden. Vorig jaar verscheen hun tweede album ‘Modern English Decoration’ op Tough Love, thuishaven van onder meer Girls Names en Autobahn. De plaat werd door Rough Trade uitgeroepen tot een van de beste van het jaar.
De oudjes
De knoppen bij Cabaret Voltaire worden vandaag uitsluitend bediend door Richard H. Kirk (dus zonder Stephen Mallinder en Chris Watson), maar al ten tijde van ‘The Conversation’ (1994) bijvoorbeeld was Cabaret Voltaire een van zijn vele soloprojecten. Verrassend, laat staan schokkend is dat niet. Op Incubate 2015 maakte Kirk duidelijk niet te willen buigen voor de vele verzoeken om oud materiaal te spelen. De set bestond uitsluitend uit nieuw materiaal, dat echter niet kon verhullen dat ‘s mans techno, hoe goed an sich ook, ondertussen behoorlijk gedateerd klonk. Ook de geprojecteerde visuals en thema’s konden niet maskeren dat het allemaal behoorlijk belegen overkwam, maar het blijft natuurlijk een naam die tot de verbeelding spreekt.
Nu Swans opnieuw even on hold staan, trekt Michael Gira opnieuw solo de baan op. Ditmaal geen monolithische muren van gitaarnoise en drones om zich achter te verstoppen, maar enkel een akoestische gitaar en zijn stem om zijn immer meeslepende verhaal te brengen. Verwacht echter niets minder dan intens en doorleefd. Op de festivalwebsite kondigt Gira bovendien aan ook nieuwe Swans-nummers te zullen brengen.
Graag geziene gaste en bijgevolg vaste waarde op Grauzone is Lydia Lunch, de ongekroonde koningin van de New Yorkse no wave. Na eerdere doorkomsten als/met Teenage Jesus & The Jerks en solo steekt ze ditmaal de grote plas over met muzikale duizendpoot Weasel Walter (The Flying Luttenbachers, To Live And Shave In L.A., Lydia Lunch Retrovirus). Het duo belooft een lang stuk te brengen (‘Brutal Measures’) bestaande uit spoken word, drums en elektronica.
Geen festival zonder lokale helden. Speler van dienst dit jaar is Unit Moebius, door Jan Duivenvoorden -een van de vier kernleden- omgedoopt tot Unit Moebius Anonymous. De invloed van Unit Moebius en het Haagse platenlabel Bunker Records (Ra-X, Rude 66,…) was in de jaren 1990 zo groot dat de Nederlanders werden omschreven als de Europese Underground Resistance. Hun flinke discografie dekt zowat alles af tussen harde, industriële techno en acid house.
Met Danielle de Picciotto en Alexander Hacke ten slotte heeft Hackedepicciotto niet alleen twee leden van de Australische cultband Crime & The City Solution in de rangen, maar de laatste is ook een van de kernleden van Einstürzende Neubauten. Een veelvoud aan minder voor de hand liggende instrumenten zoals draailier of viool zorgt voor een verrassend, atmosferisch en vooral hypnotiserend geluid. Na een eerdere passage in 2017 stelt het duo eindelijk hun lang verwachte nieuwe album ‘Menetekel’ (Potomak) voor.
Naast livemuziek bevat de Grauzone-formule verder nog film (‘The Potential Of Noise’, over de legendarische producer Konrad ‘Conny’ Plank), een symposium (met sprekers Luis Vasquez en Stephan Plank, zoon van) en een tentoonstelling met twaalf internationale kunstenaars verzameld onder de vlag ‘Graukunst – Void’.
Meer info
Grauzone Festival – zaterdag 10 februari 2018 – Het Paard, Den Haag