Incubate vroeg ons om een Gonzo (circus)-blik te werpen op het programma van deze december 2016-editie. Voor dit stuk gingen we in dialoog met de organisatie, en we besloten voor de verandering te kiezen voor het niet-muzikale gedeelte van Incubate: comics, kunst en film.

Nu Incubate over enkele weekends van het jaar wordt verspreid, wil de organisatie ook het oorspronkelijke evenwicht herwinnen tussen muziek en andere disciplines als film, design en performancekunst. Het festival staat alom bekend om zijn brede en eclectische muzikale programma. Het blijft dan ook de perfecte kroegentocht voor alternativo’s, waarbij je kan dwalen door de stadskern van Tilburg en links of rechts binnenspringen om een bandje mee te pikken. Zo wordt ook vaak het festival in eerste instantie beschreven en besproken: als een muziekfestival plus, waarbij de niet-muzikale events bijna automatisch als ‘randprogrammatie’ worden geklasseerd.
De kunstprogrammatie van Incubate is echter tenminste even boeiend als het aanbod aan te ontdekken bandjes. De interventies in het straatbeeld van de stad zijn daarvan nog de meest opzichtige voorbeelden. Denk maar aan de ‘openbare piano’s’ van 2011, toen heel Tilburg was bezaaid met vrij toegankelijke instrumenten, of de gigantische portrettenreeks ‘moeders van Tilburg’ in 2012. De afgelopen jaren belandden er steeds meer gerenommeerde muzikale acts op de affiche, waardoor de focus bijna automatisch verschoof naar dit luik van het festival. De terugkeer naar een kleinschalige opzet kan ervoor zorgen dat de andere disciplines opnieuw meer in de kijker komen.

HYBRIDS

Overigens wordt de immer beladen term ‘kunst’ door Incubate naar eigen inzicht ingevuld, en door de jaren werd in de programmatie altijd de grens afgetast met design, muziek en andere verwante disciplines. Daarbij wordt de controverse niet geschuwd, en soms eerder opgezocht. Zo was ‘The Hybrid Artist’ al het centrale onderwerp van de 2013-editie, en mocht de omstreden (volgens sommigen ‘gesjeesde’) designer-artiest Rafael Rozendaal komen vertellen over zijn samenwerking met Ford voor een commercial. Maar vooral worden er dus prikkelende uitstapjes gemaakt naar nieuwe disciplines die nog geen plek hebben verworven in de traditonele canon. In 2014 en ook dit jaar kon je een game-expo bezoeken die vooral het grensveld belichtte tussen interactieve kunst en (indie) games. Vorig jaar werd op de grens tussen muziek, technologie en design de modular synth in het voetlicht gezet met een kijk-en-doe expo.

COMICS

Ook dit keer zorgt Incubate voor een kijkje over de muur van een aangrenzende discipline, met de Wobby Comic Fair. Wobby bestaat al enkele jaren als een onafhankelijk risografisch zine (een goedkope druktechniek met het effect van een zeefdruk) op initiatief van het Tilburgse designhuis Studio de Leijer (bekend van de Eefje Wentelteefje TV show!). Samen met Steppie Lloyd Trumpstein bieden ze vier maal per jaar een podium aan grafische artiesten. Ter ere van Incubate wordt er een speciale Engelstalige editie van Wobby gepubliceerd, en tijdens de beurs zijn er ook performances and talks waar Belgische en Nederlandse illustratoren als Bries, Sigrid Calon, Tieten Met Haar en Ward Zwart hun opwachting maken. Pro-tip: onze eigenste Janine Hendriks staat er ook, en ze brengt Gonzo (circus)-goodies mee!

IEDEREEN ARTIEST

Incubate speelt ook graag met de grens tussen publiek en kunstenaar, en geeft graag een platform aan artiesten die de interactie met het publiek opzoeken, of dat publiek zelfs inschakelen als
Het is een benadering die zelfs op de website en de marketing wordt doorgetrokken. Ooit baarde het festival stevig opzien met een campagne die bestond uit digitale prentkaartjes waarmee de verschillende acts op de affiche werden voorgesteld – die bleken hoogst shareable via social media en zorgden zo voor een goedkope maar uiterst doeltreffende promotie die door het publiek werd gedreven. Op de site kan je als bezoeker inloggen om niet alleen je eigen agenda samen te stellen, maar deze ook te delen met andere bezoekers. Je hebt zelfs de optie om alle informatie over de artiesten uitbreiden en verbeteren (weliswaar onder toezicht van de online Incubate redactie).

ALLEN TEZAAM

Het kunstenproject ‘Do It With Others’ is de meest recente incarnatie van deze aanpak, en bereikt nu na twee jaar zijn apotheose met een performance van de Duitse kunstenaar Olaf Holzapfel. Vanuit een achtergrond in architectuur onderzoekt Holzapfel in zijn veelzijdige oeuvre steeds de verhouding tussen de mens en zijn natuurlijke omgeving, met een focus op de tradities en folklore die daaruit voortvloeit. Wat hij precies zal brengen op 10 december weet nog niemand, maar de voorbereidingen waren alvast intrigerend genoeg. Holzapfel werkt rond artisanale tradities die zo specifiek in een lokale cultuur zijn geworteld, dat ze in onze moderne global village grotendeels hun betekenis en functie hebben verloren.Tijdens drie workshops in oktober mocht een groepje deelnemers zich telkens wagen aan het vlechten van een gigantisch touw uit stro – een obscure Poolse ambacht die (getuige de reacties van de deelnemers) door een gemiddelde Nederlander bijna als buitenaards wordt ervaren.

VERWARRING

Holzapfel zal alleen bij de laatste etappe aanwezig zijn – zijn afwezigheid tijdens de workshop maakte dat de activiteit werkelijk van elke context was verstoken, zodat de vervreemding voor de deelnemers compleet was. Het wordt afwachten of Holzapfel uiteindelijk voor enige opheldering zal zorgen, of dat hij met zijn aantreden de verwarring op de spits drijft. Zijn project past in elk geval binnen de vraagstelling die als een rode draad door de artistieke programmatie van Incubate kronkelt: wat is de functie van het publiek in de hedendaagse cultuurbeleving, en hoe kan je hen actief betrekken in niet alleen de ervaring, maar ook de betekenisgeving achter het werk?
‘Do It With Others’ wordt tijdens deze decembereditie afgesloten met een symposium waarbij samen met de kunstenaars én het publiek wordt teruggeblikt op het project.

EXTREEM, EXTREMER

De muzikale line-up van deze decembereditie is enigszins aangepast aan het jaargetijde een donkere aangelegenheid geworden. Er staat flink wat metal geprogrammeerd, met een bijzondere focus op bands uit de lage landen die creatief omspringen binnen hun genre: Turia, Menhir, Nefast, Ortega, Hemelbestormer, Lichtschade en natuurlijk de alomtegenwoordige Belgische trots Oathbreaker (helaas meteen ook één van de weinige bands in het genre met een vrouw aan het roer).
De extreemste artiest op het programma is echter geen metalhead, maar een Franse performer die wel eens de ‘Franse GG Allin’ wordt genoemd. Net als die beruchte shockpunker spaart Costes zijn publiek noch zichzelf eens hij op een podium staat. Gewapend met een aftands keyboard gaat hij het Franse chanson te lijf met scheurende noise in een manische performance waarbij allerhande lijfsappen en obsceen bevonden lichaamstaal worden ingezet. Zoals altijd zal het op voorhand een raadsel wezen waarmee Costes precies komt aanzetten, maar dat het een chaotische, choquerende en extreme performance zal worden, dat staat vast. Het werk van Costes is echter geen pure provocatie, maar valt eerder te plaatsen in de traditie van het Wiener Aktionismus, waarbij het publiek wordt meegesleurd in een confrontatie met de groteske uitwassen van onze samenleving, en zo geconfronteerd met hun eigen verborgen donkere kant. In een tijd waarin het extreme conservatisme weer oprukt, wordt zo’n catharsis plots weer akelig relevant. Niettemin: niet voor doetjes.

BUNKER

Ook de filmprogrammatie gaat dit keer voorbij de waargenomen grenzen van de normaliteit met een vertoning van ‘Der Bunker’, een zwarte horrorkomedie van Nikias Chryssos. De jonge Duitse regisseur heeft na een hele reeks korte films slechts één langspeelfilm op het palmares, maar daarmee heeft hij alvast stevig naam gemaakt. Hij sleepte vorig jaar alvast een half dozijn bekroningen binnen op de internationale genrefilmfestivals. ‘Der Bunker’ vertelt het verhaal van een geïsoleerde familie van zonderlingen, die hun zwakbegaafde zoon klaarstomen voor een job als president van de States. Een actueel thema dus, maar voor Chryssos vooral een vehikel om de excentrieke verborgen trekjes van de moderne mens te onderzoeken. Dat gebeurt met een absurd gevoel voor humor en een geheel unieke, surrealistische filmtaal die kan wedijveren met John Waters, David Lynch en Luis Buñuel (en vaak met alledrie tegelijk). Als toetje kan je ook nog zijn kortfilm ‘The Grandfather’ bekijken – niet onmisbaar, maar wel een verhelderende blik op een filmmaker die zijn eigen stijl zoekt.
Genoeg te beleven buiten de concertzalen, dus. Doe er je voordeel mee, en ontdek het Incubate programma eens op een andere manier!