Vanaf vandaag is op TodaysArt het project ‘4D Sound: Circadian’ te beleven. Niels Tubbing sprak met creatief directeur John Connell. “We verkennen de drempel tussen wakker zijn en dromen”
Al anderhalf jaar is 4D Sound bezig met het verkennen en oprekken van de grenzen tussen geluid en ruimtelijkheid. Je kon er al over lezen in Gonzo (circus) #120. In verschillende zeer interessante evenementen onderzoeken creatief directeur John Connell en oprichter Paul Oomen, in samenwerking met muzikanten en kunstenaars (en techneuten), de verhouding tussen geluid, ruimte en het effect op het menselijk lichaam. Tijdens het TodaysArt Festival in Den Haag gaat 4D Sound zelfs nog een stapje verder en betrekken ze het menselijk brein bij hun sonische experimenten. Het programma beslaat niet alleen performances, maar ook workshops, lezingen en paneldiscussies. John Connell verhaalt in een Skype-interview over de verschillende invalshoeken die komend weekend voorbij komen onder de noemer ‘4D Sound: Circadian’.
Max Cooper
“Het Circadian programma is voor ons zelf ook een erg interessante”, aldus Connell. “We zijn al geruime tijd bezig met het kijken naar welke rol geluid speelt in het vormen van een bewustzijnservaring. We hebben in het verleden al een breed scala aan live optredens gedaan met artiesten als Max Cooper, Vladislav Delay en het raster-noton label. We wilden echter nog een stapje verder gaan en een hypothese uitwerken, namelijk de idee dat de ruimtelijke luisterervaring en de verschillende mates van bewustwording een cruciale rol spelen op verschillende vlakken. Van sociaal-culturele aspecten tot aan sociale interactie, van artistieke expressie tot aan politieke uitingen, en zelfs op biologisch vlak. Hoe nauwgezetter en meer genuanceerd men op één lijn zit met de omgeving, hoe meer informatie men direct via de zintuigen kunt opnemen. Dit opent een veld aan potentie voor artistiek engagement en voor het nadenken over het integreren van techologie met de luisterervaring.”
Onderbewustzijn
4D Sound is al enige tijd bezig met het onderzoeken van deze relatie. “Het ‘Techno is Space’-project was het eerste initiatief dat we ondernamen op dat gebied. Circadian is een voortzetting daarvan en tegelijk een raamwerk waarbinnen we bepaalde richtingen willen onderzoeken. Circadiaanse ritmes zijn bio-chronologische ritmes binnen mensen, dieren en planten, ritmes die ervoor zorgen dat we een 24-uur durende periode als een dag ervaren. Ze hebben een sterke invloed op ons bewustzijn en onderbewustzijn. We wilden dit graag onderzoeken in een 24-uur durende live ervaring waarin mensen zich kunnen onderdompelen en actief deel van kunnen uitmaken, zodat ze in een fysieke ruimte kunnen ervaren wat hun lichaam en geest ervaart. Dit doen we middels een gedeelde plek en het gebruik van ruimtelijk geluid.”
Droomstaat
Om dit te kunnen bewerkstelligen, is een breed scala aan voorstellingen nodig, aldus Connell. “We willen voorbij een pure compositionele muzikale peformance gaan, waar we ons tot nu toe voornamelijk op hebben gericht, en ook kijken naar verschillende creatieve en interactieve kunstuitingen. Gedurende een periode van 24-uur moedigen we mensen aan om met ons mee te gaan op reis en gedeeltes van deze uren met ons te spenderen. Mensen kunnen bijvoorbeeld om middernacht aansluiten en onderdeel worden van Noqturnl, een collectieve compositie van een droomstaat. Ik doe dit samen met Florence To.”
Ontbijt
“We hebben acht maanden lang hieraan gewerkt, samen met Paul Oomen. We verkennen de drempel tussen wakker zijn en dromen, waarbij we gebruik maken van subtiele soundscapes en visuele patronen. De aanwezigen kunnen op deze manier in een staat geraken tussen droom en slaap in, waarbij ze hun cognitief bewustzijn nog gebruiken. We zijn zowel geïnteresseerd in de individuele als de collectieve aspecten hiervan. Hoe beïnvloedt het aandachtig luisteren en het samen luisteren de ervaring? We beëindigen deze sessie met een ontbijt om 6 uur ‘s ochtends, waarbij mensen individueel kunnen reflecteren op hun ervaring of deze juist kunnen delen met andere aanwezigen.”
Plastikman
Spierspanning
Technologie speelt ook een belangrijke rol, vooral in het werk van Lisa Park en Marco Donnarumma. “Park maakt gebruik van een commerciële EEG-set, waarmee ze letterlijk signalen uit haar brein opvangt en deze omzet in geluid. Haar eigen gemoedstoestand, die deels wordt beïnvloed door het aanwezige publiek, wordt omgezet in geluid. Donnarumma werkt met een draagbaar bio-muzikaal instrument, dat data uit verschillende lichaamsfuncties, zoals bloeddruk, spierspanning en zenuwtrekken, omzet in geluid. Een andere artiest, Michelle Lewis-King, is gespecialiseerd in acupunctuur en Chinese medicijnen. Zij gebruikt signalen van de polsslag om mensen te lezen. De data die ze hieruit destilleert, zet ze om in soundscapes. Het interactieve speelt bij dit alles een grote rol, op een zodanige manier dat de aanwezigheid van het publiek alleen al ervoor zorgt dat geen enkele voorstelling hetzelfde is.”
Elektriciteitsfabriek
Het programma van 4D Sound vindt plaats in de Electriciteitsfabriek in Den Haag, een prachtige lokatie voor hetgeen 4D Sound voor ogen heeft. “De ruimte zelf is zeer indrukwekkend en we zijn er zeer enthousiast over. De schaal ervan heeft twee kanten: aan de ene kant geeft het de mogelijkheid om zeer groots te werk te gaan, aan de andere kant kan de enormheid ervan ook intimiderend werken. We willen dat de mensen zich veilig voelen, dat ze zich over durven te geven aan de ervaring. We werken er hard aan om de ruimte zodanig in te richten dat het geheel toch een intieme setting wordt, terwijl we wel gebruik maken van de akoestiek van het gebouw. Het moet uiteindelijk een bijzondere en interactieve ervaring worden, dat is waar we op aansturen.”
Het TodaysArt Festival vindt plaats van 24 tot en met 27 september in Den Haag.