Van 22 tot en met 25 januari cureert Gonzo Circus voor het derde jaar op rij de Mind the Gap Nights van het International Film Festival Rotterdam. Met oog en oor voor wat er tegenwoordig leeft, beweegt en klinkt.
Plaats van het gebeuren voor de Mind the Gap Nights is opnieuw WORM waar film en muziek op verschillende manieren aan elkaar gekoppeld worden. Zo zijn er filmmakers die hun eigen geluid voorzien, maar ook cineasten die samenwerken met muzikanten. Waar de ene een zwak heeft voor al wat analoog is, zweert de andere bij all things digitaal, zoals de muzikanten stoeien met laptops, eigen knutselwerk, draaitafels, een klassiek rocktriobezetting of rabiaat vrij dokkerende drums.
Krimi
Voor het andere luik van de avond worden de regels meteen met de voeten getreden. Op papier zag het er echter allemaal zo vanzelfsprekend uit, met het duo Stray Dogs van gitarist en cellist Koenraad Ecker en drummer Frederik Meulyzer. De twee maakten immers naam met hun audiovisuele projecten waarvoor ze onder meer samenwerkten met Yannick Jacquet aka Legoman (voor de installatie ‘Intangible States’, met muziek van het gelijknamige eerste album van het tweetal) en choreografe Ina Christel Johannessen. Met deze laatste sleutelden ze in en voor de opera van Göteborg aan de dansvoorstelling ‘Wasteland’ die echter al eerder als louter auditief concept ter wereld kwam.
Voor het IFFR brengen Ecker en Meulyzer het project in haar eerste gedaante: klank zonder beeld. Of de bezoeker de visuele component zal missen, is nog maar de vraag. De muziek van ‘Wasteland’ is namelijk op zich al erg suggestief. De donkere en bij momenten zelfs gitzwart dreigende, industriële aandoende atmosfeer klinkt als een auditieve meditatie bij een alle zenuwen strak spannende Scandinavische krimi. Een die ook zonder beeld de luisteraar meermaals schichtig achterom zal doen kijken.
Verbasterde horror
De eerste thuiswedstrijd wordt gespeelde op de twee avond (23 januari), met het Nederlandse trio Telcosystems. Lucas van der Velden, Gideon Kiers en David Kiers proberen in hun werk een link te leggen tussen de numerieke code van de technologie en menselijke gevoelens en gedragingen. Dat resulteert in projecten waarbij de apparatuur op basis van opgegeven algoritmische formules zelf mag gaan improviseren.
Beeld en geluid ontstaan dus in real time, wat ook het geval zal zijn bij het nieuwe werk dat Telcosystems in WORM zal voorstellen. Hoe highbrow het opzet van het collectief ook mag lijken, in vorige voorstellingen slaagden de drie er in met een opvallend toegankelijk en vooral esthetisch gaaf resultaat voor de dag te komen. Dus ook wie het doorgaans niet zo heeft met experimenten, kan op 23 januari aan zijn trekken komen.
Lastiger zal die het hebben bij het werk van Sally Golding. Deze Australische filmmaakster zakt naar Rotterdam af met nieuwer en ouder werk (‘Light at the End of the Tunnel’, ‘Ghost – Loud + Strong’), waarin ze flitsende vlakprojecties en abstracte en grillige beelden ondersteunt met verbasterde geluidseffecten uit (horror)films en onherkenbare spreekstemmen die over bijna-doodervaringen vertellen.
Marianentrog
Mehrs laatste release ‘Binary Rooms’ (2014) laat muziek horen die erg in de diepte werkt, alsof hij met signalen de Marianentrog aan het peilen is. Op het ‘Live in Bari’ van een jaar eerder liet hij al merken dat hij een zelfde finesse ook live tevoorschijn kon halen, inclusief het uitgepuurde contrast tussen gave lijnen en geluiden waarvan het oppervlak van erg fijn tot grof korrelig kan zijn. Dat hij tegelijkertijd ritmisch inventief uit de hoek komt, met combinaties die maar net in de pas blijven lopen, versterkt de intrinsieke muzikaliteit van zijn aanpak.
De soms sprookjesachtig betoverende, dan weer in verschillende dimensies uitwaaierende muziek van Mehr wordt op de tweede Mind the Gap Night vergezeld door de beelden van Stefanie Sixt. Six en Mehr werken al jaren samen en dat is doorgaans aan het resultaat te zien. De spontaniteit waarmee de twee op elkaar inspelen, zonder dat ze mekaar in een houdgreep nemen, is als de interactie tussen door de wol geverfde improvisatoren: geen krampachtig op de huid zitten, maar met een blind vertrouwen dat alles toch op z’n pootjes terecht zal komen.
Postrock
Dat het er even gevoelig aan toe zal gaan op de derde Mind the Gap Night van 24 januari valt te betwijfelen, zeker wanneer beeld- en klankkunstenaar Bas van Koolwijk zich in het gezelschap bevindt van Onno Govaert: de drummer van het terreurimprovtrio Cactus Truck en zodoende een van de vaandeldragers van de jonge lichting Nederlandse improvisatoren.
De Duitser Rainer Kohlberger kiest dan weer om alleen te werken. Dat hij vooral bekend staat als creatieveling met beeld belet niet dat het geluid en de muziek in zijn werk een belangrijke plaats inneemt. Zo creëerde hij in het verleden visuals voor een live-uitvoering van Edgard Varèse’s ‘Arcana’ en ontwierp hij de speelse app ‘Rain’, waarmee gebruikers een eigen minimalistische en repetitieve audiovisuele compositie kunnen maken.
Het muzikale snoepje van de avond is echter Oiseaux-Tempête, een Frans gitaar-bas-drums-trio dat grossiert in avant- en post-rock van het breed episch opstijgende, sferisch-trippy of desolate soort. Kortweg: het soort muziek dat meer dan welkom zou kunnen zijn op het Canadese label Constellation, maar dat in 2013 onderdak vond bij het Belgische Sub Rosa.
Daar verscheen in 2013 het titelloze debuut van Oiseaux-Tempête, gevolgd door een album waarop de muziek van het driemanschap onder handen genomen wordt door onder meer Scanner, Machinefabriek en Do Make Say Think. Momenteel sleutelen de bandleden aan een nieuw album, waarvoor ze samenwerken met basklarinettist Gareth Davis: een man met een actieradius van Peter Ablinger over Elliott Sharp en Machinefabriek tot Merzbow. Davis tekent op 24 januari ook present in WORM, net als filmmaker Karel Doing die voor de beelden zal zorgt.
De avond wordt besloten met de beats van het label Lowriders, geleverd door een dj-set van labelbaas Ruwedata en live-optredens van Doshy en het minimalistisch tikkende en frutselende FilosofischeStilte.
Karaoke
De muzikaal meest tot de verbeelding sprekende naam van alle Mind the Gap Nights is echter Philip Jeck: creatief met platen en platenspelers en zo de leverancier van ultraverfijnde en gelaagde muziek die in verschillende dimensies opengetrokken wordt met een zelden gehoorde sonore diepgang en reliëf.
Jecks laatste solo-cd ‘An Ark for the Listener’ dateert alweer uit 2010 en is, net als zijn andere releases op het Touch label gratis te beluisteren op Bandcamp. In het verleden werkte Jeck samen met muzikanten als Otomo Yoshihide, Martin Tétreault en Christian Fennesz, maar in WORM zal hij te horen zijn in confrontatie met cineast Karl Lemieux en videokunstenaar Michaela Grill.
Om het finale orgelpunt te plaatsen, wordt een beroep gedaan op het opmerkelijke concept van Karaoke (Art). De basis voor dit audiovisuele project wordt gevormd door de bekende karaoke-traditie, die hier in ere gehouden wordt door de aanwezige artiesten en het publiek. Het verschil met de klassieke karaokepraktijk is echter dat de beelden hier geen bijkomstigheid zijn, maar speciaal voor deze gelegenheid gemaakte video’s. Zo werden onder meer ‘Good Vibrations’, ‘Are You Lonesome Tonight’, ‘Bohemian Rhapsody’ en ‘Like a Virgin’ al van modern beeldmateriaal voorzien. Echter niet zonder dat de tekst mee in beeld verschijnt. Want zelfs op de Mind the Gap Nights heeft de traditie haar rechten.