Ze behoren tot de invloedrijkste formaties van de afgelopen 25 jaar, de Art Bears. Ze bestonden nog geen twee jaar en maakten slechts drie platen: Hopes & Fears, Winter Songs en The World As It Is Today. Later verschenen er nog enkele, niet op de drie lps opgenomen nummers op singles en een verzamelaar. En nu vieren ze hun 25ste verjaardag met The Art Box, een voorbeeldig vormgegeven doos met maar liefst zes cds!
Hoe dat kan? Behalve de drie bekende platen bevat deze box de dubbel-cd Art Bears Revisited en een cd-tje met zogenaamd restmateriaal. Op de dubbelaar Art Bears Revisited staan remakes, remixes en nieuwe mixes van Art Bears-songs door artiesten als John Oswald, Otome Yoshihide/Ground Zero, The Residents, Bob Drake en Biota. Het cd-tje met restmateriaal laat stukken horen die te laat kwamen voor de revisted-cd, aangevuld met onbekende live-opnamen van de Art Bears en eerdere vertolkingen van Art Bears-songs door Duck And Cover (band van Fred Frith).
Het belang van deze box is groot. Wie het in 1978 opgenomen album Hopes & Fears opzet, zal verrast concluderen hoe fris de muziek anno 2004 nog klinkt. Sterker nog, het gebruik van de studio als compositiemiddel is nog altijd bijzonder en wordt eigenlijk alleen op vergelijkbare manier gehanteerd door laptopartiesten.
Op hun twee laatste platen zijn de Art Bears een trio met Fred Frith (gitaren, enz.), Chris Cutler (slagwerk, enz.) en Dagmar Krause (zang). Op Hopes & Fears worden zij op de meeste nummers aangevuld door Georgie Born (bas, cello), Lindsay Cooper (fagot, diverse blaasinstrumenten) en Tim Hodgkinson (toetsen, klarinet).
Toen de opnamen voor Hopes & Fears begonnen, was er nog geen sprake van de Art Bears. De groep die in de studio aan deze songs werkte, was Henry Cow. Onenigheid over de te volgen muzikale koers (met name tussen Hodkinson en Frith) leidde ertoe dat Henry Cow, de spil van de Rock In Opposition-organisatie en vermaard vertegenwoordiger van alles wat in die dagen met voorhoedemuziek van doen had, er een punt achter zette. Frith, Cutler en Krause besloten als trio door te gaan, namen nog enkele songs op en brachten die samen met de eerder als Henry Cow opgenomen stukken uit als de Art Bears.
Dat de opnamen van Hopes & Fears tot onenigheid leidde, is niet vreemd gezien in het licht van de koers die Henry Cow daarvoor was ingeslagen. De laatste Henry Cow-plaat, Western Culture, bevat twee instrumentale, kantvullende stukken met doorwrochte, tussen rock, folk, gecomponeerd (Berio, Stockhausen, Varèse) en impro laverende muziek. Op de nieuwe plaat staan louter korte, compacte songs alle op tamelijk abstracte, cryptische teksten van Cutler. Daarmee werd enigszins teruggegrepen naar het korte samenwerkingsverband dat Henry Cow was aangegaan met de (avantfolk)formatie Slapp Happy, ofwel met de Duitse (in een merkwaardig scherp Engels zingende) zangeres Dagmar Krause. De nieuwe songs zijn echter beduidend scherper dan beide Henry Cow/Slapp Happy-platen: Desperate Straights en In Praise of Learning (beide uit 1975). De scherpte/diepte, om in fotografietermen te praten, van de songs op Hopes & Fears (en op de twee andere Art Bears-albums) is onnoemlijk veel groter dan die van beide samenwerkingsalbums.
Hopes & Fears is van de drie nog het meest een gewoon album: een verzameling songs, waarin enerzijds verwezen wordt naar Brecht/Eisler-songs (het eerste nummer On Suicide is op een tekst van Brecht), waarin Dagmar Krause ook later excelleerde. Winter Songs is ondanks het kille karakter het warmste album, terwijl de songs op The World As It Is Today in 1980 even beangstigend en indrukwekkend klonken als nu in 2004 na de gruwelijkheden van 9/11 en recentelijk- in Madrid.
Het was me niet eerder opgevallen, maar in zekere zin en op een weirde manier tonen de Art Bears zich daarmee ook voorlopers van de huidige gothic-scene. Maar ze gaan verder dan dat. Veel verder. De vervreemdende teksten, de bizarre instrumentatie, de muzikale verwijzingen naar folk en muziek uit de middeleeuwen, het gebruik van elektronica (de studio als instrument, samples, tapes) en van elementen uit de (toenmalige) eigentijdse avantgarde- en impro-scenes
Je vraagt je onwillekeurig af hoe de huidige popvoorhoede geklonken zou hebben zonder de invloed van dit trio kunstberen.
Het belang van de cd-uitgaven van de drie oorspronkelijke vinylplaten is groot. Dat van de revisited-dubbelaar overschrijdt dat van simpele curiositeit. Althans, meer dan de helft van de bijdragen bieden verrassende nieuwe inkijkjes in zowel het Art Bears-universum als dat van de contribuenten. Zoals gezegd, bevatten de twee schijfjes remixes, remakes en mixes. In een remix worden de partijen van een enkele Art Bears-song opnieuw gemixt. In een remake worden ook nieuwe partijen toegevoegd. En een mix heeft als uitgangspunt meerdere Art Bears-songs, en kan wel of niet aanvullende partijen bevatten.
De remixen zijn het minst bijzonder, ze laten de spirit van de Art Bears het meest intact, maar benaderen in geen enkel geval de kwaliteit van het origineel. Grappig is wel het aanvullende karakter van de remixende artiest, dat soms als commentaar kan worden opgevat. De remakes en mixes laten horen wat er zoal kan met oorspronkelijk Art Bears-materiaal. En dat is niet gering.
Als extra levert The Art Box uitgebreide boekjes. Zo komt er een bij de box, met een uitgebreid interview met Chris Cutler (over zijn vaak lastig te begrijpen teksten) en toelichtingen van Fred Frith (over de muziek) en Cutler (over de werkwijze in de studio van de Art Bears, en over de weinige live-concerten die het trio heeft gegeven), bevat elke cd een boekje met de oorspronkelijke liner-notes, en wordt er in een boekje bij de revisted-dubbelaar uitgebreid ingegaan op wat de diverse artiesten met het Art Bears-materiaal hebben gedaan.
The Art Box kan direct worden besteld bij ReR, dan kost hij £45, en dat is beslist niet duur. Wie wat surft op het net, kan wellicht een goedkoper exemplaar vinden.