Neu! 1

Al naargelang de bron is Neu! ofwel één van de meest grensverleggende Krautrockgroepen ooit, ofwel de meest overschatte band aller tijden. De meningen zijn verdeeld. Feit is dat Neu! op verschillende domeinen erg vernieuwend was en tot op vandaag een belangrijke inspirator blijft. Niet alleen het kortstondige lidmaatschappij van beide leden bij Kraftwerk, het typische geluid van de groep (het minimalisme van Kraftwerk versterkt met een goede scheut harmonie en het typische drumspel van Klaus Dinger) maar ook de opvallende hoezen, en het uitvinden van de remix (groots volgens de ene, puur bedrog volgens de andere) dragen bij tot de mythe die Neu! geworden is. Tijd om nogmaals – midden 2001 werd de drieling ook al eens heruitgebracht – de balans op te maken. We zijn 1972 als de Düsseldorfse groep hun debuutplaat ‘Neu! 1’ uitbrengt. Niet alleen de aparte witte hoes getuigd van een eigen aanpak, ook hun muzikale output doet dat. Openingsnummer ‘HalloGallo’ overschrijdt nipt de tien minuten grens en drijft op een strak gespeeld drumritme en op riffs die elkaar in alle richtingen lijken te kruisen. ‘HalloGallo’ mist een eind en een begin, bouwt niet naar een finale toe, maar zit monotoon en verdovend de rit uit. Daarna volgen ‘Sonderangebot’ en ‘Weissensee’ die openlijk flirten met industriële noise en drones terwijl het tussendoortje ‘Im Glück’ niets meer is dan de registratie van een uitstap met een roeibootje die Rother samen met zijn vriendin maakte. Ook ‘Negativland’ – fluittonen, een drilboor en feedbackgitaren vermengen zich met wat ijle stemklanken – en slotnummer ‘Liebe Honing’ tekenen mee de contouren van het nieuwe genre. Neu! is een duo – een bewering die klopt, maar die überproducer/studiotechnieker Conrad Plank, een man die haast op zijn eentje de hele Duitse scène in beweging bracht, onterecht in de schaduw plaatst, – dat het, zoals eerder al aangehaald, vooral moest hebben van het kurkdroge, uitgebeende drumspel van Dinger. Hammerbeat, Apache maar vooral Dingerbeat zijn de veelgebruikte synoniemen voor zijn strakke spel. Rother zijn bijdrage als gitarist spreekt minder tot de verbeelding, al heeft ook hij in beperkte kring zijn aanhang. Alle andere instrumenten, opvallend het ontbreken van een bassist, worden door Rother en Dinger zelf ingespeeld. Na hun veel besproken debuut blijft het duo de wereld verbazen. Zo brengt de groep de single ‘Neuschnee/Super’ uit, niet zozeer het nummer, maar vooral het feit dat een rockgroep een single uitbracht zorgde voor enige commotie. Singles waren tot dan het domein van popgroepen en zeker niet van elitaire rockgroepen. Zoals steeds volgden Rother en Dinger hun eigen logica en stortten zich kort daarop op de opvolger van ‘Neu! 1’, genaamd ‘Neu! 2’. De naam, de hoes (zelfde kleur, zelfde logo, alleen een ander nummer, niet in het rood, maar nu in het fluoroze) en ook de muziek zijn een voortzetting van hun debuut. Vaak lijkt er geen rem te staan op de experimenteerdrift van het duo. Fel aangemoedigd door Plank ontaart ‘Spitzenqualitat’ tot een orkaan van galm, studio-effecten en treedt het alle regels van de huidige rockmuziek met de vuile voeten. Ook ‘Gedenkminute’, twee minuten klokkenspel, en ‘Lila Engel’ lopen stevig uit de pas. Toch waren niet deze nummers, maar vooral de b-zijde van de plaat – en in minder mate de opener ‘Für Immer’ dat voortbouwt op ‘Hallogallo’ – die toen voor enige ophef zorgden. Door geldgebrek, de opnamekosten van single ‘Neuschnee/Super’ werden van het opnamebudget afgetrokken, herbruikte men op onorthodoxe wijze de single. Eerst werd het nummer versneld, vervolgens vertraagt, plots wordt de naald van plaat gehaald om dan terug geplaatst te worden. De toevallige spielerei leverde de eerste remixplaat op aller tijden. Eerder toevallig, want het onverwachte succes van ‘Neu! 1’ had de relatie tussen Dinger en Rother onder grote druk gezet en zorgde er zelf voor dat de groep voor een jaar op non-actief werd gezet. Hun remixproject was eerder een uitweg dan een creatief hersenspinsel. In de tussentijd tussen ‘Neu! 2’ en ‘Neu!’ vormde Rother samen met Diether Moebius en Hans-Joachim Roedelius (Cluster) de groep Harmonia. Begin 1975 slaan Rother en Dinger de handen opnieuw in elkaar, maar al vlug blijkt dat het vet van de soep is. ‘Neu! 3’ wordt meer een dubbele soloplaat dan een echte groepsplaat. Op kant A neemt Rother de touwtjes in handen, Dinger doet hetzelfde met kant B. Opmerkelijk aan ‘Neu! 3’ is dat Dinger het drummen aan zijn broer Klaus Dinger en aan studiotechnicus Hans Lampe overlaat. Dinger zelf speelt ritmegitaar en geeft Rother voluit de kans om aan de slag te gaan met orgels, elektronica en schaarse zangpartijen. Was ‘Neu! 1’ een grensverleggend werkstuk dan is ‘Neu! 3’ een stuk minder experimenteel en leunt vaak zelf tegen de scherpe Amerikaanse punkrock van midden jaren ’70 aan. Collectioneurs hebben uiteraard ‘de heilige drieling’ al lang in huis. Wie minder thuis is in het werk van deze Duitse Krautrockers kan zijn honger het best stillen met het eerste deel van de triologie. (gh)

tekst:
Peter Deschamps
geplaatst:
ma 5 jan 2015

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!