Sinds 2005 rolt er regelmatig een hoorspel uit Klangendum, de studio van het Rotterdamse WORM. Onder de titel ‘Horspil’ is WORM/Klangendum nu een serie begonnen met zeer diverse avontuurlijke hoorspelen, uitgebracht op cassette, het medium bij uitstek voor experimentele muziek.
In Duitsland heerst een echte hoorspelcultuur. Radiostations hebben een budget voor avontuurlijke hoorspelen. In Gonzo (Circus) 118 vertelde Felix Kubin hierover. Ook diverse leden van Einstürzende Neubauten werken regelmatig mee aan hoorspelen. In Nederland is slechts een klein aantal, avontuurlijke, hoorspelmakers actief. Zoals Bente Hamel die onder andere werkte met Spinvis. Op de radio hoor je zelden een hoorspel, hoogstens in de vorm van een radiodocumentaire.
Van de vier door Klangendum tot op heden uitgebrachte hoorspelen – op twee cassettes – is ‘Geheimhouding Van Het Gepasseerde’ de meest omvangrijke productie. Naast de stem van dichteres Saskia de Jong, de elektronica van muzikant Lukas Simonis en geluidstechnicus Henk Bakker, geeft ook het Ensemble Gending, met onder andere radiomaker Armeno Alberts, kleur aan deze 38 minuten durende radioproductie. Het ensemble is verantwoordelijk voor de gamelanklanken die overal opduiken. Het hoorspel heeft alles te maken met het Futuristisch Manifest, uit 1909 van Filippo Marinetti, die aan het begin van het hoorspel wordt gesampled. De poëtische teksten van Saskia de Jong zijn niet altijd even begrijpelijk: “Jullie hebben geschreeuwd van karossen met kippenborst” Ze hebben te maken met een omgekeerde versie van het manifest der Futuristen.
Op de achterkant van deze cassette is Saskia de Jong gekoppeld aan de elektronische muziek van componist en muzikant Yannis Kyrakides. Ook hier lijkt haar poëzie te bestaan uit willekeurige woorden en zinnen: “Ik zei Fiat en woorden dekten zichzelf.” Leuk is dat ze zichzelf in de rede valt: ”Stilte!” Haar teksten zijn ingebed door het fraai elektronische geluidstapijt van Yannis Kyrakides.
De tweede cassette opent met ‘Fake Tanken’, een stuk van pianiste Nora Mulder en performer Han Buhrs. Het begin bestaat louter uit noise, zoals het geluid van een boor. Ineens begint Nona Buhrs te praten over het inspuiten van kwik in iemands hersenen. Haar taalgebruik is af en toe grof: “…een strijkstok in zijn oor rammen.”, maar het past allemaal in het plaatje waarbij de waanzin nooit ver weg is. De stem komt vaak nauwelijks boven de noise-achtige begeleiding uit, die voor een flink deel bestaat uit ‘instrumenten’ als een handmixer, bonensnijderbongoflapper of aangeblazen orgelpijpen.
Het andere stuk op deze cassette is opgebouwd rond de stem en compositie van de Franse dichteres Michèle Métail. Al sinds 1973 schrijft zij poëzie vanuit zelf opgelegde beperkingen en laat ze zich bij lezingen begeleiden door geluid. Het hoorspel begint met gezang in het Engels en via allerlei elektronische effecten komt ineens de letter ‘X’ ten tonele. Michèle Métail laat met haar mooie spreekstem in goed verstaanbaar Frans, alle aspecten van deze letter de revue passeren. Dat loopt uiteen van de generatie X tot bandnamen met een X, waaronder The Ex. Het is een genot om haar te horen spreken met op de achtergrond allerlei geluiden en fluisterende stemmen die het over de letter ‘X’ hebben. Het onbetwiste hoogtepunt van deze vier ongewone en intrigerende hoorspelen.
Beide uitgaves zijn verkrijgbaar via Klangendum.