‘Was het nu allemaal verzonnen of toch echt?’ Felix Kubin laat je achter met vragen.
De muzikale uitspattingen van Felix Kubin zijn nauwelijks te voorspellen. De Duitser houdt zich op ergens in een wereld die gekleurd wordt door het dadaisme, expressionisme, cabaret, na-oorlogse musique concrete, de Neue Deutsche Welle en het radio-hoorspel. In 2004 maakte hij in opdracht van WDR, het hoorspel ‘Paraelektronoia’. In dit verhaal hoort Felix Kubin een bizarre ruis in zijn oren en dat brengt hem naar het Paraelektronische Institut waar hij beproefd wordt en moet deelnemen aan allerlei experimenten waarbij op zoek wordt gegaan naar de relatie tussen elektriciteit en paranormaliteit.
Kubin vertaalde dit werk naar een lezing-performance waarbij hij dezelfde audiofragmenten, interviews en identieke stukken uit zijn hoorspel gebruikt, aangedikt met enkele live geluidsexperimenten.
Ook hier neemt hij je mee naar het Paralektronische Institut en leid je rond langsheen de verschillende departementen waar onderzoekers, elektro-akoestische componisten en professoren experimenteren met geluid, op zowel een wetenschappelijke basis als vertrekkende vanuit kunst en aldus op zoek gaan naar die mogelijke samenhang.
Hij opent met een e-mail van Robert Moog, die het aanbod om mee te werken aan Kubins’ performance afsloeg. Het was een betoog over paranoia en muziek. Details gingen een beetje verloren omdat je het concept nog niet snapte.
Zodra Kubin aan zijn rondleiding in het Paralektronische Institut begint, start ook het verhaal. Hij ontmoet ondermeer de Duitse wetenschapper Stefan Andriopoulos en de Zweedse geluidskunstenaar Carl Michael von Hausswolff. Kubin vangt gesprekken op over spookachtige verschijnselen, hoe je onhoorbare stemmen moet opnemen en deze zich via elektriciteit door ruimtes voortbewegen en als spook met rust gelaten willen worden.
‘Paraelektronoia’ is een vreemde combinatie van een radio-hoorspel, aangevuld met fragmenten uit interviews die Kubin afnam met relevante kunstenaars en wetenschappers. Hij citeert de betere meest markante uitspraken uit de gesprekken en speelt zelf even een beetje muziek, om het verhaal vorm te geven. ‘Paraelektronoia’ is een bizar geheel van daadwerkelijk onderzoek naar paranormale geluiden en de werkelijkheid en fictie. Kubin schippert tussen verzinsels en realiteit. Hij stelt een wereld tentoon die soms op je platendraaier belandt maar waar je de oorsprong niet van wist. In Kubins’ verhaal ontdek je de manische werkwijze van geluidswetenschappers en kunstenaars in hun zoektocht naar muziek, het (be)grijpen van het paranormale en hoe dit een weg vindt in musique concrete of elektro-akoestische composities. Het is een muziekles waarvan je hoopt ooit de transcriptie te mogen lezen. Het was een overweldigende hoeveelheid informatie waarbij namen soms verdwenen, absurde spookverhalen en ‘elektronische kanalen’ de volle aandacht kregen voordat geluidsexperimenten rond bijvoorbeeld background noise, het verhaal lichtjes uit de paranormaliteit voerde en paranoia op toneel kwam. Twee geluidskunstenaars, de ene geboren in 1908 (maar de naam ontglipt me), de andere Joe Meek. Beide excentriekelingen en waanzinnig paranoide dat iemand hun geluidsideeen zou stelen. Ondanks de paranoia en het veelvuldige experiment wist Joe Meek zelfs enkele nummer 1-hits te componeren. Liedjes die je kent en al decennia in je onderbewustzijn liggen.
Maar er is meer, veel meer en Kubin comprimeerde al deze informatie in 60 minuten. Het ging soms te snel of klonk dan weer te academisch maar wat verteld werd was buitengewoon interessant.
Is dit nu de werkelijkheid of een verzinsel? Wat is waar en waar houdt Kubin je aan het lijntje? Het zijn bedenkingen achteraf gewoon omdat je nog nooit bij het paranormale hebt stilgestaan. ‘Iedereen hoort stemmen, de meesten negeren hen’, zegt een van de onderzoekers. Stof tot nadenken.
Gezien: , KC Nona, Mechelen – 16 januari 2014