Het is een kleine expositie van Lara Dhondt (Turnhout, 1979) in het Amsterdamse fotografiemuseum Foam. Vier fotoprints, een installatie, een werk met getekende plattegronden en een geprojecteerde film; het geheel wordt getoond in één kamer.
Ondanks het beperkte aantal werken en het feit dat ze bovendien afkomstig zijn van verschillende projecten, vormt de expositie een sterk geheel. Wat ze gemeen hebben is dat er steeds een contrast is tussen natuur en cultuur, en tussen sporen op locatie en sporen in (de vorm van) de expositie.
Natuurlijk en artificieel
Het doet me enigszins denken werk van Land Art-kunstenaars en misschien vooral Richard Long. Ook hij werkt in en met natuur en cultuur, en met sporen: een wandeling in een lijn of een cirkel door een gebied (natuur), die vervolgens gedocumenteerd wordt via foto’s en plattegronden; het creëren van een lijn of cirkel (cultuur) met stenen (natuur) in het landschap (natuur) of een expositieruimte (cultuur). Dhondt lijkt me geen ‘echte’ Land Art-kunstenaar, maar ze doet iets vergelijkbaars. Zij het op veel bescheidener schaal.
Op een aantal foto’s, die deel uitmaken van de serie Memento (2013) – tevens de naam van de expositie – zien we kleine bloemboeketjes, die zijn neergelegd in een met mensenhand gemaakte omgeving. Niet alleen is dit een ‘natuurlijke’ toevoeging aan een kunstmatige omgeving, ook tonen de foto’s opvallend de organische vormen in een grafisch decor: rechte lijnen van traptreden, een muurtje met stenen bank, ribbels in een metalen plaat bij een entree. De installatie – deel van de serie Primay Stages uit 2012 – bestaat uit een grote fotoprint op hout, steunend op een houten constructie. De foto toont een constructie van hout en een metalen band. De print is in tweeën gezaagd, waarbij de snede parallel loopt aan een paal op de foto, maar schuine lijnen op de foto doorsnijdt. Zo ontstaat een grafisch spel met een afbeelding van een rommelige (oud-industriële?) omgeving.
Vergankelijk
Daar raken we aan aan een ander thema: verval. De genoemde foto’s zijn geprint op CorTen-staal, karton en, zoals gezegd, hout. Dhondt laat toe dat de afdrukken in de loop der tijd zullen veranderen door roest, inwerking van vocht en licht. De natuur mag haar processen van verval opleggen. Wat is gefotografeerd, om het vergankelijke vast te leggen, is net zo tijdlijk. Dhondt beseft dat de sporen, de herinneringen net zo vergankelijk zijn als hun drager, of als het boeketje op de foto’s. Land Art-kunstenaar Andy Goldsworthy heeft veel werken gemaakt die juist die tijdelijkheid gebruiken. Hij maakte bijvoorbeeld van ijspegels mooie meanderende vormen, die smolten; gevonden hout stapelde hij in een rivierbedding tot prachtige kegelvormen, die uiteindelijk door de wassende rivier werden meegenomen. Wellicht deelt Dhondt met Goldsworthy de behoefte om te werken met die ‘natuurlijke’ tijdelijkheid.
De 8 mm-film Antropomorphe (2012) toont graftombes in een bos, die Dhondt samen met de Portugese kunstenaar André Catalão ontdekte dankzij lokale mensen. In een donkere rotspartij zijn vier holtes in de vorm van een mens (antropomorf), uitgehouwen. Wederom die tegenstelling tussen een menselijke ingreep, monumentaal zelfs, in een natuurlijke omgeving, als een plek om de doden te herinneren. Op een aantal lokale mensen na was iedereen deze plek echter vergeten; de natuur helpt daaraan mee door de rotsen langzaam te verbergen.
Documenteren
Naar ik heb begrepen markeert ze met Google Maps de plekken waar ze sculpturen achterlaat in de openbare ruimte. Aan de hand van de coördinaten zijn via internet en via fysieke plattegronden de locaties van de creaties en de fotografie terug te vinden. Waarschijnlijk weet Dhondt echter heel goed dat het documenteren tegen de klippen op is; objecten verdwijnen, Google Maps wordt eens opgeheven, hooguit blijft een herinnering, maar de natuur wist uiteindelijk ook dat spoor.
Ga snel de expositie Memento zien, want die is zeer het bezoeken waard. En ook al niet voor de eeuwigheid.
Memento, Foam Amsterdam, nog te zien tot en met 17 juli.