PREVIEW Gonzo (circus) #114: Alfredo Jaar over ‘The Sound of Silence’

‘Een architect die kunst maakt.’ Dat is hoe Alfredo Jaar (1956) zichzelf typeert. De Chileen staat bekend om zijn maatschappelijk geëngageerde werken, die niet gebonden zijn aan een vaste vorm. Tot 24 februari is in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam zijn indrukwekkende werk ‘The Sound of Silence’ te bezichtigen.

Julie de Graaf had een boeiend gesprek met Alfredo Jaar voor Gonzo (circus) #114. Die ligt op 8 maart in de winkels, maar hieronder vind je alvast een voorproefje.

“Ik ben een nieuwsjunkie, en erg geïnteresseerd in de wereld. Mijn modus operandi is altijd geweest om alleen te handelen in de wereld, als ik de wereld begrijp. Dat is weer de architect in mij: een architect kan niet ontwerpen als hij niet weet waar een gebouw voor gaat dienen. Dus volg ik het nieuws, en spendeer ik het eerste uur van iedere dag aan het lezen van kranten, bladen en websites. Van de conflicten die spelen, volg ik er ongeveer een dozijn van erg dichtbij. Het zijn gebeurtenissen die mij om verschillende redenen interesseren.”
“Zo volg ik het huidige conflict in Mali al zes jaar omdat ik fan ben van Tinariwen, een groep muzikanten uit Noord-Mali, en de inmiddels overleden Malinese muzikant Ali Farka Touré. Ik houd zo’n situatie dan bij, kijk naar de foto’s en de video’s, verzamel informatie en probeer te begrijpen wat er aan de hand is en wie de belangrijkste spelers zijn. Op een gegeven moment gebeurt er iets dat mijn emotie of interesse triggert. Opeens voel ik de behoefte om betrokken te raken en schiet ik in actie.”
Een voorbeeld daarvan is het werk en de zelfmoord van Kevin Carter, die als fotojournalist de hongersnood in Soedan versloeg. Hij won de Pulitzerprijs voor zijn foto van een uitgehongerd meisje dat op de grond ligt, met naast haar een gier die wacht tot zij sterft. Jaar maakte er de installatie ‘The Sound of Silence’ over, waar de bezoeker het verhaal achter de foto ziet. “Ik volgde de hongersnood al jaren en zag die foto van Carter in The New York Times. Het is één van de meest bijzondere beelden die ooit is gemaakt over honger in de wereld. De foto knipte ik uit en stopte ik in mijn Soedan-file. Toen Carter een jaar later zelfmoord pleegde, was dat zo’n moment waarop ik wist: hier zit iets in.”
Het is een vreselijke foto. Na een snelle blik voel je al de horror en het leed. Jaar werpt niet slechts een snelle blik, maar dompelt zich onder in die ellende. De ellende van een hongersnood, de ellende van een genocide; Jaar is er jaren intensief mee bezig. Hoe gaat hij daarmee om?
“Kunst, en in het bijzonder muziek, is een uitzonderlijk helende kracht. Ik maak kunst om veel redenen, maar één daarvan is dat kunst mij heelt en helpt om de wereld te begrijpen. Eén van de ergste dingen die je meemaakt als je geconfronteerd wordt met zulke vreselijke gebeurtenissen, is het niet kunnen begrijpen. Gebrek aan begrip is waar je uiteindelijk aan onderdoor gaat. Daarom probeer ik zoveel mogelijk aspecten van een situatie te begrijpen en deel ik die informatie, kennis en context met mijn publiek.”

ps: Alfredo Jaar is de vader van dj en technoproducer Nicolas Jaar met wie je in Gonzo (circus) #102 een interview kon lezen.

Als je je abonneert op Gonzo (circus) voor 1 maart 2013 dan ontvang je deze editie rond 8 maart in je brievenbus.