Mocht het uit ons verslag van gisteren niet blijken: de eerste dag van deze Roadburn was een topper, met veel variatie en bijna consistente kwaliteit over alle podia. Logisch dus dat de verwachtingen voor dag 2 hooggespannen zijn. Gastcurator Sunn O))) heeft een avontuurlijke affiche samengesteld- maar met het avontuur komt ook het risico. Komen we deze dag zonder kleerscheuren door?
Year Of No Light lost de verwachtingen naar aanleiding van hun concert gisteren helemaal in. Dat hun muziek ‘filmisch’ kan werken, was al duidelijk. Het plaatje klopt dus perfect, wanneer die muziek ook daadwerkelijk als soundtrack wordt gespeeld. De film in kwestie is de horrorklassieker ‘Vampyr‘ uit 1932 (integraal op Youtube!), mogelijk de allereerste vampierfilm. Weliswaar is YONL geen band die gebruik maakt van horrorthematiek, maar dat is hier geen probleem: ook de film blijkt gespeend van horrorclichés. Vanuit een volle Midi-zaal is de ondertiteling niet altijd goed te lezen, maar draagt alleen maar bij aan de ervaring. Ontdaan van de letterlijke betekenis volgen beeld en muziek samen een eigen logica, en het komische dat oude films soms hebben door de gedateerde effecten en het trage tempo, gaat verloren in de slepende muziek die de band er onder zet. Het applaus achteraf bewijst de waardering van het publiek.
Nog meer gothisch drama in de Batcave, waar Mamiffer acte de présence geeft. De band (met voormalig Isis-frontman Aaron Turner) maakt esoterische muziek, die meer met neo-klassiek te maken heeft dan met enige vorm van rock. Centraal staan de vocalen van Turner en zangeres Faith Coloccia, met daarnaast een hoofdrol voor de piano. De melancholieke, uitgesponnen samenzang en veel zachte passages maken het optreden een oase van rust in het programma. Bij vlagen wordt het zelfs wat té rustig, want niet alleen waait regelmatig de herrie van Trap Them via de zijdeur hoorbaar naar binnen, ook wordt de set bij gebrek aan crescendo’s soms een beetje oeverloos. Misschien dat de band zelf dat ook doorheeft- naarmate de set vordert, lijkt het pianospel steeds minder subtiel te worden.
In de grote zaal staan we ondertussen een beetje beduusd te staren op de capriolen van alweer Circle, ditmaal met hun maatjes van Pharoah Overlörd. We zijn zeer benieuwd hoe die op zaterdag zullen varen in hun soloset, maar deze jam doet weinig goeds vermoeden. Gruwelijk belegen hardrock, met onbegrijpelijk veel muzikanten op het podium naargelang de sound die ze neerzetten. De overtrokken theatraliteit zal wel een stijlkenmerk zijn, en mogelijk dat het gewoon ons ding niet is. Maar het spreekt boekdelen dat we al snel zowaar de voorkeur geven aan de museumstoner van Place Of Skulls. Een teken aan de wand hoe snel deze uithoek van de muziek is geëvolueerd, dit- we wanen ons meteen in een achterzaaltje eind jaren ’90. Een leuke riff of twee, maar deze tweede Roadburndag schiet hiermee wat mak uit de startblokken.
Void Ov Voices, het solo-project van Attila Csihar, is automatisch in het kielzog van Sunn O))) meegekomen. Later zal Csihar op het hoofdpodium bij hen de zang (of “zang”, zo u wilt) verzorgen. Zijn monnikspij heeft hij alvast aangetrokken, en die blijkt hier misschien nog beter op zijn plaats dan bij Sunn O))). De muziek is geheel opgebouwd uit elektronisch gemanipuleerde stem en samples, met daaronder een hoop monnikengezang. Ondertussen zingt, krijst en gorgelt Csihar zijn duistere incantaties (naar we aannemen- als er al tekst is, dan is die onverstaanbaar). De dark ambient backing wordt naarmate de set vordert steeds intenser, en uiteindelijk komen er zware ritmes tevoorschijn die ook volledig uit stemsamples lijken opgebouwd. Attila’s gemanipuleerde stem galmt erover vanuit een donkere hoek van het bestaan, en we willen graag weten hoe een duet van Csihar met de jonge Diamanda Galas had geklonken. Met metal heeft dit weinig uitstaans, maar de sterke sfeer die Csihar creëert sluit helemaal aan bij het doom-gevoel.
In 1990 maakte het New Yorkse Winter ‘Into Darkness’, hun enige album. Hun unieke, ultra-trage combinatie van doom en death metal was destijds ongehoord, en ondergetekende herinnert zich er sloten van te hebben verkocht tijdens zijn zaterdagbaan. Het is dan ook begrijpelijk dat Sunn O))) inspiratie aan die plaat ontleende, en de band vroeg voor een optreden op Roadburn. Maar 20 jaar is lang, en er is in de tussentijd een hoop gebeurd. De combinatie van death en doom werd in de jaren 1990 gangbaar gemaakt door bands als Anathema, en inzake trage tempo’s betreft hebben Earth en Sunn O))) de lat bijzonder hoog (of wordt dat dan “laag”?) gelegd. Met als gevolg dat Winter anno 2011 minder indruk wekt dan bij verschijning van het album. Voor een band die al zo lang niet meer samen speelt, staan ze wel verrassend strak op het podium. Ze spelen een trage, zware set met veel nadruk op de drums, en sommige nummer komen misschien wel beter tot hun recht dan op de plaat. Anderzijds: de ietwat ijle lo-fi productie was net één van de elementen die de cultreputatie heeft bewerkstelligd, en die zijn we hier natuurlijk volledig kwijt. Blijft: een kundige, genietbare set en als evenement een beetje een unicum. We vrezen echter wel dat de herinnering snel zal worden weggeblazen door het monolithische geweld van Sunn O))), later vanavond.
Elders treedt met Sabbath Assembly alweer een buzznaam uit de sector ‘occult rock’ ten tonele. Zangeres Jex Toth is al een waar fenomeen in die kringen, dankzij haar solowerk en hekserige uitstraling. Het verhaaltje bij het plaatje klinkt ook interessant: Sabbath Assembly heet een hedendaagse uitloper te zijn van de ‘Process Church Of Final Judgement‘, een hippiesekte die de gnostische eenmaking van Christus en Satan tracht te bewerkstelligen middels psychedelische muziek. Ambitieuze snuiters! Muzikaal bleek het echter verrassend conventioneel, door gospel en blues geïnspireerde psych met een hoofdrol voor hoekig gitaarwerk à la Marc Ribot, en de -toegegeven- magistrale strot van Jex Toth, die duidelijke overeenkomsten vertoont met Grace Slick. Maar het resultaat blijkt al gauw té vrijblijvend om te beklijven, en al snel zijn we hierop uitgekeken.
Het wachten is dan op Earth, een band die twee jaar geleden de langzame verruiming van Roadburn zowat symboliseerde. Verrassen doen ze dit keer niet meer, al is de vervanging van een toetsenist door een cello een leuke vondst die het klankenspectrum mooi doet variëren. Maar stilaan wordt duidelijk dat Dylan Carlson wel eens de J.J. Cale van de doom zou kunnen worden: met een eigen uitgepuurde sound waar hij van z’n leven niet meer van afwijkt, en een trouwe schare van fans die plichtsbewust elke nieuwe plaat zullen pruimen. Let op: dat is geen kritiek. Het vraagt een uitzonderlijk type artiest om zo’n carrière waardig te dragen, en we zien het Carlson wel doen. Earth op Roadburn 2011 is weer bloedmooi, en een heerlijk rustgevende ervaring. Carlson belichaamt perfect z’n eigen vorm van slowmotion woestijnblues, en wars van alle geweld eromheen was dit optreden gewoon prettig thuiskomen. Waarvoor wederom bedankt.
Op het hoofdpodium zit er met Corrosion Of Conformity een vreemde eend in de bijt: een thrash/hardcore band tussen alle doom en gloom. Ook COC werd door Sunn O))) geselecteerd, maar waarom precies? Daar hebben we’t raden naar. We kunnen enkel terugvallen op de korte tekst van O’Malley in het programmaboekje, waarin hij refereert naar een verzameling “master guitarists”. Een wat langere uitweiding van de curatoren over hun keuzes was best leuk geweest, maar bij gebrek daaraan moeten we’t doen met wat meestergitarist Woody Weatherman en de zijnen op het podium presteren. Na het constante lage tempo van vandaag is een band die vrijwel permanent in de vijfde versnelling speelt helemaal niet vervelend. Ze hebben zelf ook zichtbaar lol in een uur lang thrashy beukwerk, en als COC ooit de verbeten hardcore band was die wij meenden dat ze waren, dan is daar niets meer van te zien. Het geluid staat als een huis en voor het podium grijpt een handvol moshers even hun kans, maar voor het meeste publiek blijft het toch een beetje kastje kijken.
Sunn O))) kan natuurlijk moeilijk afkomen met een routinesetje, maar hun aanpak doet aanvankelijk wat wenkbrauwen fronsen. Vanachter een gesloten gordijn klinkt tot twintig minuten na het aangekondigd aanvangsuur wat noise en drones op licht volume, terwijl enkele rode schijnwerpers de zaal aftasten. Zonder twijfel is het de bedoeling de spanning wat op te drijven, maar dat wil niet zo lukken. Dus wanneer de ruimte zich vult met rook en de gordijnen openschuiven, heerst er eerder opluchting dan ontlading in het publiek. En vreemd genoeg blijft een gevoel van spanning ook de rest van het optreden uit. De opendoekjes van zowel noiselegende Keiji Haino (eerder op de dag z’n sologig gemist) en Attila Csihar zijn bijwijlen indrukwekkend, maar tijdens de lang uitgesponnen set worden we zelden echt meegezogen. Dat valt ook deels te wijten aan het wezen van een Sunn O))) performance: iedereen weet onderhand wat de precieze aard is van de ervaring, die fysieke confrontatie met de decibels. En bij momenten blijft dat ook overweldigend, net omdat het een puur lichamelijke sensatie is. Maar het orgastische ‘wat krijgen we nou’ dat je onvermijdelijk overvalt bij je eerste show, dat is er niet meer bij. We hopen niettemin dat ze nog vele komende generaties van noisefans mogen opvoeden.
En dan: dubstep op Roadburn! De wegen van de muzikale bloedbanden zijn ondoorgrondelijk, en zo komt het dat met Scorn een grote inspirator van de hedendaagse ondergrondse dance-scene dankzij z’n achtergrond in de grindcore en industrial hier de tweede dag komt afsluiten. Alvast kudos voor Mick Harris, dat hij niet terugvalt op een setje greatest hits uit de beginperiode van z’n project. Koppig speelt hij z’n nieuwe materiaal, dat meer raakpunten vertoont met Burial of Hyperdub, dan met pakweg Godflesh. De reacties lijken verdeeld: een moedig groepje danslustigen schaart zich voor het podium en gaat ongegeneerd uit de bol. Elders in de zaal wordt er ook geheadbangt of zit men goedkeurend voor zich uit te genieten, maar her en der horen we ook morrende reacties van wie het allemaal maar niks vindt, die electronische beats. Niettemin: we hopen dat het experiment voor de organisatie is geslaagd, en dat we volgend jaar ook voorzichtig een paar crossoveracts als Demdike Stare op de affiche zien.
(Dimitri Vossen, Maarten Schermer)